برسی اثر جایگزین های گرده با پاره ای از مکمل ها

[hony]

١٩٩‐ مجله دانش کشاورزی/ جلد ١٨ شماره ٣/ سال ١٣٨٧ / صفحههای ٢٠٨
بررسي اثر جايگزين هاي گرده با پاره اي از مواد و مكمل هاي پروتئيني بر تركيبات بدن زنبوران
عسل پرستار
سيد داود جواهري ١* ، غلامحسين طهماسبي ١ و سيد احمد ميرهادي ١
۸۷/۱۱/ تاريخ پذيرش: ۱۴
۱‐ مؤسسه تحقيقات علوم دامي كشور‐ كرج
E-mail:S_D_Javaheri@yahoo.com *مسئول مكاتبه
چكيده
در اين آزمايش از شش جيره پروتئيني مختلف شامل ١) جانشين گرده با پودر كنجاله سويا، ٢) مكمل گرده با پودر
كنجاله سويا، ٣) جانشين گرده با پودر گلوتن ذرت، ٤) مكمل گرده با پودر گلوتن ذرت، ٥) جانشين گرده با پودر كنجاله
كنجد، ٦) مكمل گرده با پودر كنجاله كنجد و با احتساب گروه شاهد ٧) (شربت شكر بدون مواد پروتئيني يا جيره غير
پروتئيني) در هفتاد كلني تحت پوشش استفاده گرديد . عمليات اجرايي اين طرح با جمع آوري گرده طبيعي مورد نياز و
تهيه ملكه هاي هم سن در اوايل بهار آغاز شد و تا نيمه اول مهرماه آخرين عمليات يكسان سازي كلنيها انجام گرديد.
تغذيه در سه مرحله با كيكهاي ٥٥٠ گرمي، ٣٥٠ گرمي و ٥٠٠ گرمي از اوايل پاييز تا اواخر زمستان انجام شد. اثر تغذيه
بر تركيبات بدن و ارزيابي آنها بر اساس اندازه گيري معيارهاي ميزان ازت موجود در سر و سينه (زنبور/ ميلي گرم )،
ميانگين وزن خشك سر و سينه ( زنبور/ ميلي گرم)، درصد ماده خشك و درصد رطوبت سر و سينه (زنبور/درصد)
زنبوران كارگر پرستار صورت گرفت . اين بررسيها نشان داد كه اختلاف بين جيره هاي آزمايشي از نظر ميزان ازت
موجود در سر و سينه زنبوران كارگر پرستار معني دار است و جيره شماره ٢ با بقيه جيره ها داراي اختلاف معني دار
مي باشد بطوريكه بيشترين ميزان ازت موجود در سر و سينه زنبوران كارگر پرستار مربوط به جيره شماره ٢ و
كمترين ميزان آن به ترتيب مربوط به جيره هاي شماره ٣،١ و ٦ مي باشد. با مقايسه ميانگين وزن خشك سر و سينه
زنبوران كارگر پرستار نتيجه گرفته شد كه جيره شماره ٢ با بقيه جيره ها داراي اختلاف معني دار مي باشد و بالاترين
ميزان وزن خشك سر و سينه در زنبوران كارگر پرستار مربوط به جيره شماره ٢ و كمترين ميزان آن بترتيب مربوط به
جيره هاي شماره ٦ و شماره ٤ بود. مقايسه ميانگين درصد ماده خشك سر و سينه زنبوران كارگر پرستار نشان داد كه
جيره هاي شماره ٢ و ١ با بقيه جيره ها داراي اختلاف معني دار مي باشند و بالاترين ميزان درصد ماده خشك سر و
سينه در زنبوران پرستار بترتيب متعلق به جيره هاي شماره ٢ و شماره ١ و كمترين ميزان آن مربوط به جيره هاي
شماره ٥ و ٦ مي باشد . همچنين مقايسه ميانگين درصد رطوبت سر و سينه زنبوران كارگر پرستار نشان داد كه جيره
هاي شماره ٥ و شماره ٦ بترتيب با بقيه جيره ها داراي اختلاف معني دار مي باشند و بالا ترين ميزان در صد رطوبت
سر و سينه در زنبوران پرستار بترتيب مربوط به جيره هاي شماره ٥ و ٦ و كمترين ميزان آن بترتيب مربوط به جيره
هاي شماره ٢ و ١ مي باشد. بطور كلي اين آزمايش نشان داد كه جيره هاي پروتئيني خوش خوراك (جيره هاي ١و ٢) در
تركيبات بدن زنبوران عسل پرستار مؤثر بوده و مي توانند در فصول كمبود گرده گل جهت تغذيه تحريكي كلنيها
بصورت كيكهاي جانشين يا مكمل گرده در اختيار كلنيها قرار بگيرند كه در نتيجه ملكه تخمگذاري پيش از موعد را شروع
نموده و با تأمين احتياجات پروتئيني و غيره زنبوران كارگر پرستار، غدد توليد ژله رويال آنها بخوبي فعاليت نموده و
ژله مورد نياز جهت تغذيه ملكه و پرورش لاروها را فراهم نمايند.
واژه هاي كليدي: تركيبات بدن، تغذيه، جانشين و مكمل پروتئيني، زنبور پرستار، زنبور عسل، گرده گل
٢٠٠ جواهری، طهماسبی و .... مجله دانش کشاورزی/ جلد ١٨ شماره ٣/ سال ١٣٨٧
Effect of Pollen Substitutes Using Some Materials and Protein Supplements on
the Body Composition of Nurse Bees
SD Javaheri¹*, Gh Tahmasbi¹ and SA Mirhadi¹
1Members of Scientific Board of Animal Science Research Institute of Iran – Karaj
*Corresponding author: E-mail:S_D_Javaheri@yahoo.com
Abstract
In order to find the most suitable substitute for the pollen at the time of scarcity in the nature and
also to prevent the weakening of the colonies, an experiment was designed with six dietary rations
consisting of pollen substitute and pollen supplement using soybean meal (treatment 1 and 2),
pollen substitute and pollen supplement using corn gluten (3 and 4), pollen substitute and pollen
supplement using sesame meal (5 and 6) and control group using only sugar syrup (7). This
experiment was conducted with 70 colonies. Feeding of colonies was carried out in three steps from
beginning of autumn till the end of the winter using cake of 550, 350 and 500 grs. respectively. In
order to evaluate the effect of these experimental diets on body composition, several variables such
as total nitrogen content of bee head and thorax (mg/bee), average dry weight (mg/bee), dry matter
and moisture content of the head and thorax (%) of the nurse bees were measured. The results
indicated that difference in nitrogen content of heads and thoraxes of nurse bees fed by different
experimental rations were statistically significant (p< 0.01) and ration 2 has statistically significant
difference with others, so the highest values of heads and thoraxes were belonged to ration 2, and
the lowest values were obtained for rations 1, 3 and 6, respectively. For average dry weights of
heads and thoraxes of nurse bees the ration was significant higher than others (p<0.01), and the
lowest values belonged to rations 6 and 4, respectively. In terms of the average dry matter the
rations 2 and 1 had significant differences with others (p< 0.01) and the highest values for heads
and thoraxes were belonged to these rations, and the lowest values to rations 5 and 6. Also for
percentage of average moisture content the rations 5 and 6 were significantly for heads and thoraxes
and the lowest values belonged to rations 2 and 1, respectively. It was concluded that the two
protein rations 1 and 2 were more palatable and more effective on body composition of nurse bees
and can be used as nutritional stimulants during scarcity of pollen which will result in early laying,
supplying the nutritional requirements of these bees, improving the growth of hypopharyngeal
glands of worker bees and increase royal jelly secretion for feeding of queen and the larvae.
Keywords: Body composition, Feeding, Honey bee, Nurse bee, Pollen, Pollen supplement, Protein
substitut
مقدمه
زنبورعسل انرژي لازم جهت فعاليتهاي حياتي را از
منابع كربوهيدراتي، ولي پروتئين, چربي, ويتامينها و
مواد معدني لازم براي رشد و نمو بافتها و فعاليتهاي
مختلف ارگانهاي بدن را از گرده گل تأمين مي نمايد.
گرده گل از نظر مواد فوق بسيار غني بوده و زنبوران
بررسی اثر جايگزين های گرده با پاره ای از مواد و مكمل هاي پروتئيني بر تركيبات بدن ٢٠١
عسل از اين مواد بيشتر در ساختمان ماهيچه ها، غدد و
ترشحات آنها و ساير بافتها استفاده مي كنند. يك زنبور
% ١٥/ تازه متولد شده ١٣ % و يك زنبور پنج روزه ٥
وزن بدنش را مواد پروتئيني تشكيل ميدهد و يك
زنبورعسل از زمان تفريخ تا خارج شدن از سلول جهت
٣ ميلي گرم ازت نياز دارد كه اين مقدار / رشد خود به ٢١
ازت معادل ١٢٠ ميلي گرم گرده گل ميباشد (خوروش
.(۱۳۷۱
تغذيه تنها با مواد شيرين ( شكر و عسل ) هرگز
نمي تواند موجب رشد و نمو و تقويت كامل جمعيتها
باشد و كلنيها با مصرف آنها تنها اندكي رشد كرده و
آنگاه متوقف ميگردند و از اين زمان به بعد هر اندازه
عسل يا شكر در اختيارشان گذاشته شود آنها را بداخل
سلولها حمل و ذخيره مي كنند و ديگر رشدي از خود
نشان نمي دهند ، در چنين وضعي اگر مقداري مواد
پروتئيني ( گرده گل يا جانشن گرده ) در اختيارشان
گذاشته شوند شروع به رشد نموده و جمعيتهايشان
بتدريج ولي با سرعت افزايش پيدا مي كند (شهرستاني
.(۱۳۷۲
زنبورعسل نمي تواند براي مدتي طولاني فقط با
استفاده از كربوهيدراتها به زندگي خود ادامه دهد و در
صورتيكه منابع پروتئيني نظير گرده گل در اختيارنداشته
باشد علاوه بر ايجاد اختلالاتي در رشد و نمو غدد زير
حلقي، غدد مومي و غدد زهري, همچنين طول عمر آن
كاهش يافته و پرورش نوزادان تقليل مي يابد و در نتيجه
احتمال كشته شدن ملكه افزايش پيدا كرده و در نهايت
آسيبهاي جدي به كلني زنبورعسل وارد و جمعيت روز
به روز ضعيفتر شده و در نتيجه از بين مي رود
.( (زوکولوتو ۱۹۷۷ وخوروش ۱۳۷۱
بنابراين با توجه به اينكه زنبوران بالغ براي فعاليت و
ادامه حيات و لاروها براي رشد و نمو نياز به مواد
پروتئيني و چربي دارند و زنبوران اين مواد را از طريق
گرده گل تأمين مي نمايند و چون كمبود گرده گل منجر
به كاهش پرورش نوزاد، رشد غير طبيعي، كاهش طول
عمر در كارگران بالغ, کم شدن جمعيت و در نهايت
كاهش در توليد عسل مي شود لذا چنانچه بتوان در
فصول كمبود گرده گل ( پائيز و زمستان و اوايل بهار )
و يا ايام خشكسالي و فقدان پوشش گياهي مناسب اين
مواد را بطور مصنوعي در اختيار كلني قرار داد و
احتياجات پروتئيني و چربي آنها را تأمين نمود شكي
نيست كه اين كار تأثير مهمي در داشتن كلني هاي قوي و
.( پر محصول خواهد داشت (جواهري ۱۳۷۸
با تأمين بموقع احتياجات پروتئيني و چربي كلني ها،
غدد زير حلقي و غدد مومي و غدد سم ساز زنبوران
كارگري فعال شده و غذاي لازم براي رشد و نمو لاروها
را تهيه مي نمايند و در نتيجه سبب تخم گذاري بيشتر
ملكه گرديده و جمعيت بطور تدريجي ولي بسرعت
افزايش مي يابد. بديهي است كه كلني هاي قوي و پر
جمعيت كمتر مورد حمله آفات و عوامل بيماريزا قرار
گرفته و زمستانهاي سرد و طولاني را براحتي پشت سر
خواهند گذاشت . جمعيت هاي قوي نقش مهمي در انجام
عمل گرده افشاني داشته و نهايتًا راندمان بهتري در
توليد عسل و ساير فرآورده هاي كندو نشان مي دهند.
.( (جواهري ۱۳۷۸
معمولترين جانشين يا مكمل گرده داراي شير خشك
كم چربي ، پودر سويا و مخمر آبجو مي باشد زيرا
مخمر داراي موادي است كه معمو ً لا بهترين نتيجه را
.( مي دهد (چالمرز ۱۹۸۰
تغذيه كلني ها با مخلوطي از شكر و گرده و آرد سويا
رشد نوزاد را تا ٨١ % در مقايسه با كلنيهاي شاهد در
زمان كمبود گرده افزايش مي دهد (ولي الرحمان و
.( چادهري ۱۹۹۱
مواد و روشها
اين آزمايش در بخش تحقيقات زنبورعسل مؤسسه
تحقيقات علوم دامي كشور طي سال هاي ١٣٧٣ و ١٣٧٤
اجرا گرديد . مقدمات اجراي اين طرح با جمع آوري گرده
طبيعي مورد نياز براي تهيه كيكهاي گرده و تهيه ملكه
٢٠٢ جواهری، طهماسبی و .... مجله دانش کشاورزی/ جلد ١٨ شماره ٣/ سال ١٣٨٧
هاي هم سن از اوايل بهار آغاز شد. در اوايل شهريور
ماه انتخاب كلني هاي مورد آزمايش از نظر جمعيت ،
تخمريزي و ذخيره غذايي انجام گرفت و تا نيمه اول مهر
ماه آخرين عمليات يکسان سازي کلني ها انجام شد و
هفتاد کلني مورد آزمايش مشخصگرديد. کلني هاي فوق
بطور تصادفي به هفت گروه و هر گروه شامل ده کندو
تقسيم گرديد، هر گروه آزمايشي علاوه بر دارا
بودن شماره کندو (نوع لانگستروت) با علامت رنگي نيز
مشخصشدند. اين برنامه در قالب يک طرح کامل
تصادفي با هفت جيره و ده تکرار انجام گرديد. جيره
هاي مورد آزمايش بشرح جدول ١ بود.
جدول ۱ – تركيب غذايي جيره هاي مورد آزمايش جهت تهيه ده قرصكيك ۱۴۰۰ گرمي براي هر جيره
پودر شكر
پودر كنجاله سويا
پودر گلوتن ذرت
پودركنجاله كنجد
پروتئين تك ياخته اي
شير خشك كم چربي
زرده خشك تخم مرغ
دانه گرده خشك
اكسي تتراسيكلين
عسل
مواد غذايي
جيره
(كيلو گرم) ( گرم )
سركه (ميلي ليتر)
آب (ليتر)
۲ ۵۰ ۵۰۰ ۵ _ ۱۴۰ ۲۵۰ ۲۵۰ _ _ جيره شماره ۱ (جانشين) ۲ ۱۰
۲ ۵۰ ۵۰۰ ۵ ۶۰۰ _ ۲۵۰ ۲۵۰ _ _ جيره شماره ۲ (مكمل) ۲ ۱۰
۲ ۵۰ ۵۰۰ ۵ _ ۱۴۰ ۲۵۰ ۲۵۰ _ ۲ _ جيره شماره ۳ (جانشين) ۱۰
۲ ۵۰ ۵۰۰ ۵ ۶۰۰ _ ۲۵۰ ۲۵۰ _ ۲ _ جيره شماره ۴ (مكمل) ۱۰
۲ ۵۰ ۵۰۰ ۵ _ ۱۴۰ ۲۵۰ ۲۵۰ ۲ _ _ جيره شماره ۵ (جانشين) ۱۰
۲ ۵۰ ۵۰۰ ۵ ۶۰۰ _ ۲۵۰ ۲۵۰ ۲ _ _ جيره شماره ۶ (مكمل) ۱۰
علاوه بر جيره هاي فوق جيره شماره ٧ نيز به عنوان
جيره شاهد (جيره بدون مواد پروتئيني) منظور شد. اين
گروه هيچگونه مواد پروتئيني دريافت نکرده و فقط با
١ در اوايل : ٢ در اوايل پاييز و شربت ١ : شربت شكر ١
بهار بطور عادي تغذيه گرديدند.
لازم به توضيح است كه اين حجمها جهت تهيه ١٠ قرص
كيك ١٤٠٠ گرمي براي هر جيره بود كه در سه مرحله از
پاييز تا بهار سال بعد جهت تغذيه تحريكي در اختيار هر
كدام از ده كلني قرار گرفت ( يك قرص ٥٥٠ گرمي كيك
به هر كلني در اول آبان ماه ، يك قرص ٣٥٠ گرمي كيك
به هر كلني در اولين روز آفتابي نيمه اول اسفند ماه و
يك قرص ٥٠٠ گرمي كيك به هر كلني در حدود دو هفته
بعد از دومين تغذيه ماه آخرين عمليات يكسان سازي
كلني ها انجام شد و هفتاد كلني مورد آزمايش مشخص
گرديد. كلني هاي فوق بطور تصادفي به هفت گروه و هر
گروه شامل ده كندو همراه اين كيكها تغذيه با شربت
٢ در اوايل پاييز جهت ذخيره سازي كلنيها و : شكر ١
بررسی اثر جايگزين های گرده با پاره ای از مواد و مكمل هاي پروتئيني بر تركيبات بدن ٢٠٣
١ در اوايل بهار جهت تحريك كلنيها بطور : تغذيه ١
عادي انجام گرفت.
تهيه مواد مورد استفاده در كيك ها
مواد عمومي مورد استفاده در كيكها عبارتند از :
پودر شكر ، عسل ، سركه ، اكسي تتراسيكلين، شير
خشك كم چربي و پروتئين تك ياخته اي.
پروتئين تك ياخته اي ١ : از شركت پروتك لرستان
تهيه شده و بر طبق اطلاعات گرفته شده از شركت
مذكور اين ماده پروتئين تخميري حاصله از تخمير ملاس
% است كه بر حسب نوع فرآيند داراي ٤٥ % تا ٥٠
پروتئين مي باشد. اين محصول حاوي اسيدهاي آمينه
ضروري و منبع گوناگون و مهم ويتاميني و مواد
اساسي رشد بافتها و عضلات مي باشد ويتامينهاي
اصلي موجود در اين محصول شامل تيامين، ريبوفلاوين،
نياسين ، پيريدوكسين، اسيد پانتوتنيك و اسيد فوليك
ميباشد. علاوه بر اين حاوي انواع مواد معدني ضروري
براي رشد نظير پتاسيم، فسفر، كلسيم، منيزيم، گوگرد،
سديم، روي، آهن، مس، سرب، منگنز و يد مي باشد. اين
ماده از نظر مواد مغذي در حد پودر ماهي است.
اين ماده در آزمايشگاه كنترل مواد غذايي و
محصولات كشاورزي مؤسسه استاندارد مورد آناليز
و G1 ،B2 ، B قرار گرفته و از نظر آفلاتوكسين هاي 1
منفي بوده است و جهت مشخصشدن تركيبات ،G 2
شيميايي نيز در آزمايشگاه تغذيه مؤسسه تحقيقات علوم
دامي كشور تجزيه گرديد. مواد اختصاصي مصرفي در
كيكها كنجاله سويا، گلوتن ذرت، كنجاله كنجد و دانه
گرده بود كه پس از تهيه خشك گرديده و سپس توسط
٠ ميلي متر) بصورت كام ً لا پودر درآمدند / آسياب ريز ( ٣
و جهت مشخصشدن تركيبات شيميايي در آزمايشگاه
تغذيه مؤسسه تحقيقات علوم دامي كشور آناليز گرديدند
. ( ( جدول ۲
1 Single Cell Protein
پس از تجزيه شيميايي مواد مصرفي و مشخصشدن
تركيبات آنها، تركيبات شيميايي جيره هاي غذايي مورد
آزمايش از نظر مواد آلي و مواد معدني بر مبناي ماده
.( خشك محاسبه گرديد ( جدول ٣
نحوه اندازه گيري سطح پرورش نوزادان
٥ × يك كادر يا قالب خالي بوسيله سيم به مربعهاي ٥
سانتي متر مربعي تقسيم گرديد كه در داخل هر مربع در
حدود ١٠٠ حجره قرار مي گرفت. از اين كادر جهت
اندازه گيري ميزان پرورش نوزادان و رشد جمعيت
استفاده گرديد.
تهيه كيكهاي جانشين و مكمل گرده
مواد مورد استفاده توسط آسياب بصورت كام ً لا پودر
درآمده و تا زمان استفاده در ظروف سر بسته در
يخچال نگهداري شدند . در زمان تهيه كيك پودرهاي
آماده شده را در يك ظرف با هم مخلوط نموديم سپس
در يك ديگ ميزان آب توصيه شده در هر مرحله را ٨٠
٦٠ درجه سانتيگراد حرارت داده و عسل و سركه ( به –
اندازه تعيين شده ) را به آن اضافه كرديم و پودر آماده
شده در داخل ظرف را كم كم به آب گرم شده داخل ديگ
اضافه نموده و مرتب بهم زديم تا كيك آماده شود . در
زمان تهيه كيك بايد دقت لازم بعمل آمده و پخت تا آنجا
ادامه پيدا كند كه كيكها رنگ و بوي خود را حفظ نموده و
تقريبًا زرد متمايل به قهوه اي بوده، حالت خميري داشته
و شكل خود را حفظ كنند. در ضمن بايستي دقت شود
كه كيكها زياد سفت نشوند كه در آنصورت زنبورها
قادر به مصرف آن نخواهند بود.
پس از آماده شدن كليه شصت عدد كيك ( سي كيك
جانشين وسي كيك مكمل)، آنها را از بشقابهاي
پلاستيكي خارج و بر روي كاغذ مومي سوراخ شده
منتقل نموديم و براي تغذيه زنبورها هر كيك مطابق
برنامه آماري روي قابهاي كندوهاي مشخصشده آن
جيره قرار داده شد. وضعيت تغذيه جيره هاي مختلف
مرتبًا با برداشتن در كندوها مورد بررسي قرار مي
.( گرفت (شكل هاي ١و ٢
٢٠٤ جواهری، طهماسبی و .... مجله دانش کشاورزی/ جلد ١٨ شماره ٣/ سال ١٣٨٧
جدول شماره ۲ – تجزيه شيميايي كنجاله سويا، گلوتن ذرت،كنجاله كنجد, دانه گرده و پروتئين تك ياخته اي از نظر مواد آلي و
مواد معدني بر مبناي درصد ماده خشك
درصد مواد آلي بر مبناي
ماده خشك
درصد مواد معدني برمبناي ماده خشك مواد معدني بر مبناي
ماده خشك
(قسمت در ميليون)
مشخصات نمونه
درصد
ماده
خشك
انرژي
خام
كالري/
گرم
پروتئين
خام
الياف
خام
چربي
خام
خاكستر كلسيم منيزيم پتاسيم فسفر روي منگنز مس
۲۴/۳۵ ۴۳/۸ ۱۶/۴ ۰/۲۵ ۵/۸۵ ۰/۳۱ ۰/۴۱ ۷/۷ ۰/۷۷ ۱/۷ ۵۱/۵۴ ۴۵۶۴/۸ ۹۳/۵
۹/۷۳ ۲۰/۳ ۱۳/۹۵ ۰/۲۴ ۰/۸۳ ۰/۰۸ ۰/۰۹ ۱/۵ ۰/۱۴ ۱/۳ ۴۸/۲ ۵۰۹۹/۲ ۹۵/۹
۴۷/۲ ۶۶/۳ ۲۸/۳۵ ۰/۲ ۵/۸۸ ۰/۷۵ ۳/۴۲ ۱۴/۴ ۱/۲ ۸/۳ ۴۵/۹۳ ۴۱۲۴/۹ ۹۳/۸
۱۴/۱۵ ۲۴/۸۵ ۲۰/۹۵ ۰/۱۳ ۱/۹۴ ۰/۱ ۰/۲۳ ۲/۴ ۴/۵ ۳/۳ ۱۹/۹۲ ۴۷۶۴/۳ ۹۳/۲
پودركنجاله سويا
پودر گلوتن ذرت
پودر كنجاله كنجد
پودر دانه گرده
۳۸/۰۰ ۷/۰۰ ۳۸/۵۰ ۱/۱۰ ۵/۰۲ ۰/۲۱ ۰/۲۰ ۶/۶ ۰/۲۵ ۰/۴ ۴۵/۴۸ ۴۵۹۵/۸۴ ۹۴/ پروتئين تك ياختهاي ۸
جدول شماره ۳ – تركيبات شيميايي جيره هاي غذايي گروههاي آزمايشي
درصد مواد آلي بر مبناي
ماده خشك
درصد مواد معدني برمبناي ماده خشك مواد معدني بر مبناي
ماده خشك
(قسمت در ميليون)
جيره
درصد
ماده
خشك
انرژي
خام
كالري/
گرم
پروتئين
خام
عصاره
عارياز
ازت
الياف
خام
چربي
خام
خاكستر كلسيم منيزيم پتاسيم فسفر روي منگنز مس
۴/۲۲ ۶/۴۰ ۳/۵۸ ۰/۰۵۹ ۰/۹۳۶ ۰/۰۵۰ ۰/۰۷۳ ۱/۳۷ ۱/۰۱ ۰/۲۷ ۸۸/۰۵ ۹/۲۸ ۳۸۱۵/۵۶ ۹۲/۳۴
۴/۸۳ ۷/۴۶ ۴/۴۸ ۰/۰۶۴ ۱/۰۱۰ ۰/۰۵۳ ۰/۰۸۱ ۱/۴۱ ۰/۸۴ ۰/۴۰ ۸۷/۷۱ ۹/۶۲ ۳۹۷۷/۰۴ ۹۶/۱۱
۲/۱۳ ۳/۰۴ ۳/۲۳ ۰/۰۵۷ ۰/۲۱۹ ۰/۰۱۷ ۰/۰۲۷ ۰/۴۱ ۰/۹۲ ۰/۲۰ ۸۹/۷۰ ۸/۷۶ ۳۸۹۱/۹۰ ۹۲/۳۴
۲/۷۴ ۴/۱۱ ۴/۳۱ ۰/۰۶۳ ۰/۳۰۱ ۰/۰۲۰ ۰/۰۳۵ ۰/۴۹ ۰/۷۴ ۰/۳۴ ۸۹/۲۸ ۹/۱۲ ۴۰۵۳/۳۸ ۹۶/۱۱
۷/۴۸ ۹/۶۱ ۵/۲۹ ۰/۰۵۲ ۰/۹۴۰ ۰/۱۱۳ ۰/۵۰۳ ۲/۴۱ ۱/۰۸ ۱/۲۸ ۸۶/۷۹ ۸/۴۱ ۳۷۵۲/۷۲ ۹۲/۳۴
جيره شماره ۱
جيره شماره ۲
جيره شماره ۳
جيره شماره ۴
جيره شماره ۵
۸/۱۰ ۱۰/۶۸ ۶/۱۸ ۰/۰۵۷ ۱/۰۲۲ ۰/۱۱۶ ۰/۵۱۰ ۲/۴۱ ۰/۹۰ ۱/۳۸ ۸۶/۵۰ ۸/۷۹ ۳۹۱۴/۱۹ ۹۶/ جيره شماره ۱۱ ۶
شکل ۱‐ نمايي از نحوه قرار دادن كيك جانشين گرده بر روي شکل ۲‐ نحوه قرار دادن كيك روي قابهاي كندو و شروع مصرف
قابهاي كندو آن توسط زنبوران كارگر
بررسی اثر جايگزين های گرده با پاره ای از مواد و مكمل هاي پروتئيني بر تركيبات بدن ٢٠٥
در بررسي بهاره مقدار وزن خشك و ميزان ازت موجود
(زنبور/ ميلي گرم)، درصد ماده خشك و درصد رطوبت
(زنبور/ درصد) در سر و سينه زنبوران كارگر پرستار
كلنيهاي مصرف كننده شش جيره تحريكي آزمايشي و
كلنيهاي گروه شاهد مورد مطالعه قرار گرفتند .
براي اين كار بعد از اتمام تغذيه تحريكي از زنبوران
كارگر پرستار كلنيهاي هر گروه ٣٠ عدد زنبور بطور
تصادفي نمونه برداري شده و در ظروف سر بسته
منجمد گرديد. سپس ١٤ نمونه ، هر نمونه مركب از ٣٠
عدد زنبور بتدريج از فريزر خارج شده و پس از تشريح
و جدا كردن سر و سينه از شكم، سرها و سينه ها
بصورت جدا از هم وزن گرديده و در لوله هاي آزمايش
كددار سر بسته ريخته شده و جهت انجام آناليز و تعيين
فاكتورهاي فوق الذكر به آزمايشگاه تغذيه مؤسسه
.( تحقيقات علوم دامي كشور فرستاده شد (شكل ۳
شکل ۳‐ نحوه تشريح يا جدا كردن سر و سينه از شكم زنبور عسل
پس از پايان اندازه گيري ها, داده هاي بدست آمده به
تجزيه و تحليل گرديده SPSS کمک برنامه آماري
وميانگين ها با استفاده از آزمون چند دامنه اي دانکن
دسته بندي شدند.
نتايج
اختلاف بين جيره هاي آزمايشي از نظر ميزان
ازت موجود در سر و سينه زنبوران كارگر پرستار
و جيره ۲ با بقيه جيره ها ( P < ٠/ معني دار بود ( ٠١
اختلاف معني دار داشت. بطوريکه بيشترين ميزان ازت
موجود در سر زنبوران كارگر پرستار مربوط به جيره
مكمل گرده با پودر كنجاله سويا (جيره ٢) و كمترين
ميزان آن مربوط به جيره هاي جانشين گرده با پودر
كنجاله سويا (جيره ١) و جانشين گرده با پودر گلوتن
ذرت (جيره ٣) بود. همچنين بيشترين ميزان ازت
موجود در سينه زنبوران كارگر پرستار مربوط به جيره
مكمل گرده با پودر كنجاله سويا (جيره ٢) و كمترين
ميزان آن مربوط به جيره مكمل گرده با پودر كنجاله
كنجد جيره شماره ٦ بود.
با مقايسه ميانگين وزن خشك سر و سينه
زنبوران كارگر پرستار نتيجه گرفته شد كه جيره شماره
٢ به طور معني داري بيشتر از بقيه ميباشد كمترين
ميزان آن نيز در ارتباط با مكمل گرده با پودر كنجاله
كنجد (جيره ٦) به دست آمد. بالاترين ميزان وزن خشك
سينه در زنبوران پرستار مربوط به مكمل گرده با پودر
كنجاله سويا (جيره ٢) و كمترين ميزان آن مربوط به
٢٠٦ جواهری، طهماسبی و .... مجله دانش کشاورزی/ جلد ١٨ شماره ٣/ سال ١٣٨٧
مكمل گرده با پودر گلوتن ذرت جيره شماره ٤ بود
.( (جدول ٤
مقايسه ميانگينهاي درصد ماده خشك سر و
سينه زنبوران كارگر پرستار نشان داد كه جيره هاي
شماره ٢ و ١ با بقيه جيره ها داراي اختلاف معني دار
بطوريكه بالاترين ميزان درصد (P< ٠/ مي باشند ( ٠١
ماده خشك سر و سينه در زنبوران كارگر پرستار به
اين جيرههابه مكمل تعلق داشت. كمترين ميزان آن نيز
بترتيب مربوط به جانشين گرده با پودر كنجاله كنجد
( (جيره ٥) و مكمل گرده با پودر كنجاله كنجد (جيره ٦
بود از نظر درصد رطوبت سر و سينه زنبوران كارگر
پرستار جيره هاي شماره ٥ و ٦ به طور معنيدار بيشتر
.( از بقيه جيرهها بودند (جدول ۴
بحث و نتيجه گيري
با بررسي وضعيت تغذيه از جيره هاي مختلف
مشخصگرديد كه زنبوران به مصرف بعضي از جيره
ها علاقه بيشتري نشان داده و بلافاصله شروع به
خوردن كيك مي نمودند. بنابراين با توجه به اين مسئله
مي توان تص  ور نمود كه خوش خوراكي بيشتر جيره
جانشين گرده با پودر كنجاله سويا ( جيره ١ ) سبب
افزايش علاقه به مصرف و در نهايت تخمگذاري بيشتر
ملكه و افزايش پرورش نوزادان و رشد جمعيت در
كلنيهاي تغذيه شده با اين جيره گرديده است در نتيجه
غدد زير حلقي موجود در سر زنبوران كارگر پرستار
فعالتر شده و ژله رويال بيشتري را كه مملو از اسيد
آمينه هاي ضروري است جهت تغذيه لاروها تهيه کرده
اند. نتيجه اين امر کاهش ميزان ازت موجود در سر
زنبورها بوده است. درصورتيكه مقدار ازت موجود در
سينه كارگران پرستار تغذيه شده با جيره ١ بيشتر مي
باشد. به نظر مي رسد كه علت اين امر جذب بهتر ازت
توسط زنبوران كارگر پرستار در دوران لاروي و
شفيرگي از طريق ژله رويال داده شده به آنها باشد.
بالابودن مقدار ازت موجود در سر زنبوران كارگر
پرستار كلنيهاي گروه شاهد احتما ً لا بدليل پائين
بودن سطح تخمريزي ملكه و تعداد نوزادان و در نتيجه
ترشح كمتر ژله رويال در اين كلنيها باشد.
همچنين با توجه به بالا بودن درصد ماده خشك
در سر و سينه زنبوران كارگر پرستار در كلنيهاي
تغذيه شده با جيره ١ و وجود عكس اين حالت در بقيه
جيره ها، پايين بودن درصد رطوبت سر و سينه زنبوران
كارگر پرستار در كلنيهاي تغذيه شده با جيره ١ و
همچنين وجود عكس اين حالت در بقيه جيره ها، طبيعي
است.
با توجه به خوشخوراک بودن جيره مكمل گرده
با پودر كنجاله سويا (جيره ٢), بالا بودن مقدار ازت
موجود در سر و سينه زنبوران كارگر پرستار تغذيه
شده با اين جيره تصور مي شود به دليل وجود دانه
گرده در جيره فوق و جذب بهتر ازت از آن باشد.
استنديفر و همكاران ( ١٩٧٣ ) نتيجه گرفتند كه
تفاوت بين ماده خشك و ازت موجود در زنبوران
پرستار كلنيهاي تحت آزمايش معني دار نيست , در
صورتيكه در تحقيق ما زنبوران پرستار تغذيه شده با
جيره هاي شش گانه پروتئيني و گروه شاهد از نظر ماده
خشك و ازت موجود در سر و سينه داراي اختلافات
معني دار بوده اند. علت اين امر در آزمايش محقق فوق
احتما ً لا تشكيل هر سه جيره از پنج ماده پروتئيني آرد
سويا، مخمر آبجو، پودر گوشت به نسبت مساوي و شير
خشك كم چربي و گرده گل به نسبتهاي مختلف بوده و
از نظر پرواز نيز زنبورها در يك شرايط نبوده اند.
بطوريكه كلنيهاي تغذيه شده با اين سه جيره محبوس
در قفس و كلنيهاي تغذيه نشده آزاد بوده و نياز خود را
از طريق جمع آوري گرده تأمين نموده اند لذا با اين
دلايل احتما ً لا تفاوت بين ماده خشك و ازت موجود در
زنبوران پرستار معني دار نبوده است . در صوريكه در
تحقيق حاضر كليه كلنيهاي تحت آزمايش آزاد و در يك
شرايط بوده اند و در نتيجه اختلافات موجود اثر جيره
مصرفي بوده است.
بررسی اثر جايگزين های گرده با پاره ای از مواد و مكمل هاي پروتئيني بر تركيبات بدن ٢٠٧
جدول ۴ ‐ ميانگينهاي مربوط به ازت، وزن خشك (زنبور/ ميليگرم)، ماده خشك و رطوبت (زنبور/ درصد) در سر و سينه زنبوران
كارگر پرستار تغذيه شده در جيره هاي غذايي مورد آزمايش
زنبور كارگر پرستار
سينه سر
رطوبت
(%)
ماده
خشك
(%)
وزن
خشك
(mg)
ازت
(mg)
رطوبت
(%)
ماده
خشك
(%)
وزن
خشك
(mg)
ازت
(mg)
٥١/١٤g
٥٣/٠٣e
٥٢/٩٦f
٥٥/٩٢c
٥٦/٢٣b
٥٧/٢٠a
٥٥/٥٩d
٤٨/٨٥a
٤٦/٩٧c
٤٧/٠٤b
٤٤/٠٨e
٤٣/٧٧f
٤٢/٨g
٤٤/٤١d
٨/٥٣b
٨/٨٤a
٨/١٠d
٧/٨٥e
٨/٣٢c
٨/٠٩d
٨ /٣ c
١/١٦ b
١/١٨٩ a
١/٠٨٥ e
١/٠٥٩ f
١/١١٩ c
١/٠٣٣ g
١/١٠٤ d
٥٢/٤٤f
٥٠/٩٣g
٥٢/٦٥e
٥٧/٢٩b
٥٨/١٩a
٥٥/٦٦d
٥٦/٥٢c
٤٧/٥٦b
٤٩/٠٦a
٤٧/٣٤c
٤٢/٧ f
٤١/٨ g
٤٤/٣٣d
٤٣/٤٧e
٣ /٢٢ c
٣ /٤٠a
٣ /٢١cd
٣ /١٩ed
٣ /٣٤b
٣ /١٧e
٣ /٣٣b
۰/۳۹۳d
۰/۴۱۴a
۰/۳۹۳d
۰/۳۹۸c
۰/۴۰۹b
۰/۳۹۹c
۰/۴۰۷b
نوع جيره (تيمار)
( جانشين گرده با پودر كنجاله سويا ( ١
( مكمل گرده با پودر كنجاله سويا ( ٢
( جانشين گرده با پودر گلوتن ذرت ( ٣
( مكمل گرده با پودر گلوتن ذرت ( ٤
( جانشين گرده باپودر كنجاله كنجد ( ٥
( مكمل گرده با پودر كنجاله كنجد ( ٦
( گروه شاهد ( ٧
* ميانگين هاي داراي حروف غيرمشابه در هر ستون نشان دهنده وجود اختلاف معني دار (آزمون چند دامنهاي دانکن) آماري ميباشد
ايمدورف و همكاران ( ١٩٨٤ ) در مورد ضروري
بودن استفاده از خميرهاي پروتئيني جهت تغذيه كلنيها
در زمان كمبود گرده گل نتايج متفاوتي با بقيه داشته و
اختلافي را بين كلنيهاي تغذيه شده با گرده يا جانشين
گرده و كلنيهاي شاهد از نظر پرورش نوزاد و جمعيت
بالغ در فصول كمبود گرده پيدا نكرده اند . در صورتيكه
نتايج گرفته شده از اين تحقيق و اكثريت آزمايشات انجام
شده بوسيله ديگر محققين نشان مي دهد كه استفاده از
كيك هاي پروتئيني حاوي پروتئين تك ياخته اي ، شير
خشك كم چربي يا بدون چربي و پودر کنجاله سويا جهت
تأمين پروتئين و چربي و ساير مواد مورد نياز زنبوران
در فصول كمبود گرده گل ضروري مي باشد و بيشتر
كلني هائي كه با اين مواد تغذيه تحريكي نشوند پرورش
نوزادان و رشد جمعيت در آنها پائين بوده و در نتيجه
جمعيتها ضعيف و در نهايت مرگ و مير زنبوران و تلفات
زمستاني كلنيها زياد مي شود.
بطور كلي اين آزمايش نشان داد كه جيره هاي
پروتئيني خوش خوراك ( جيره هاي ١و ٢ ) در تركيبات
بدن زنبوران عسل پرستار مؤثر بوده و مي توانند در
فصول كمبود گرده گل جهت تغذيه تحريكي كلنيها
بصورت كيكهاي جانشين يا مكمل گرده در اختيار
كلنيها قرار بگيرند كه در نتيجه ملكه تخمگذاري پيش از
موعد را شروع نموده و با تأمين احتياجات پروتئيني و
غيره زنبوران كارگر پرستار، غدد توليد ژله رويال آنها
بخوبي فعاليت نموده و ژله مورد نياز جهت تغذيه ملكه و
پرورش لاروها را فراهم نمايند.
٢٠٨ جواهری، طهماسبی و .... مجله دانش کشاورزی/ جلد ١٨ شماره ٣/ سال ١٣٨٧
منابع مورد استفاده
جواهري س د، ۱۳۷۸ . تغذيه تحريكي زنبوران عسل همراه با مكمل و جانشين پروتئيني گرده و اثر آنها در رشد و
مقاومت كلني ها و توليد عسل. وزارت جهاد سازندگي، معاونت آموزش و تحقيقات، انتشارات شركت جهاد
تحقيقات و آموزش ، گزارش نهايي طرح تحقيقاتي باشماره فروست ۴۸ / گ ن ، ۷۰ ص.
و امكان جايگزيني (Apis mellifera L. ) خوروشم، ۱۳۷۱ . بررسي انواع قندهاي طبيعي و مصنوعي در تغذيه زنبورعسل
آنها به جاي شكر سفيد. پايان نامه دوره كارشناسي ارشد علوم دامي، دانشكده كشاورزي دانشگاه تهران.
شهرستاني ن، ۱۳۷۲ . تغذيه جمعيتهاي زنبورعسل در جريان سال. وزارت جهاد سازندگي، معاونت آموزش و
تحقيقات، مؤسسه تحقيقات علوم دامي كشور، مجموعه مقالات اولين سمينار پژوهشي و آموزشي زنبورعسل
. كشور صفحههاي ۲ الي ۱۱
Chalmers WT, 1980 . Fishmeals as pollen – protein substitutes for honey bees. Bee World 61:
89 – 96.
Imdorf A, Buhlmann G, Gerig L,and Wille H, 1984 . Is pollen or pollen substitute feeding
necessary ?Schweizerische-Bienen-Zeitung107: 296-308.
Standifer LN, Haydak MH, Mills JP and Levin MD, 1973. Value of three protein rations in
maintaining honey bee colonies in outdoor flight cages. Journal of Apicultural Research 12:
137-143.
Wali-ur-Rahman, and Chaudhry MI, 1991. Management studies to overcome adversities in bee
culture. Pakistan-Journal of Forestry 41: 130-134.
Zucoloto FS, 1977. Nutritive value of some pollen substitutes for Nannotrigona (Scaptotrigona)
postica. Journal of Apicultural Research 16 : 59-61.

[hony]

سلام کسی میتونه انگلیسی این مقاله رو که به صورت خلاصه در ادرس

http://www.mellifera.ir/News/print/867/

http://www.mellifera.ir/1654//%D9%85%D9 ... %B3%D9%84/


برام از American Bee Journal پیدا کنه

[reza288]

با سلام
اولا : تشکر بابت گذاشتن این مقاله ارزشمند و مفید
دو ما : من و فکر کنم بقیه دوستان هم حال خوندن چنین مطلب طولانی رو ندارن، می شه خواهش کنم خلاصه و مفید توی دوخط بگی آخرش چی شد ؟