پرنده ای به نام زنبورخوار
ارسال شده: سهشنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۰, ۶:۵۵ ب.ظ
پرنده ای به نام زنبورخوار
چکیده
اکثر اساتید فن؛ زیست شناسان و دوستان زنبور دار شاید با این ادعای بنده موافق باشند که در شرایط نامساعد جوی ازجمله هوای ابری؛ بارانی و سرد در صبح و غروب که پرواز زنبوران مختل می شود پرندگان زنبور خوار دسته جمعی به زنبورستان نزدیک شده و آنها را شکار کرده و پایین تنه را جدا کرده و دور می اندازند وقسمت بالا تنه را می خورند و موقعی که هوا گرم تر و صاف می شود به علت تعدادزیاد زنبوران و احتمال نیش خوردن از زنبور از بالای سرکندو ها دور شده و به مزارع و محل آبشخورها که تراکم زنبوران درآنجاها نسبت به بالای سر کندوها کمتر است ودرحال جمع آوری شهد ؛ گرده ویا آب می باشندحمله برده و به شکار مشغول می شوند . حال بحث به اینجا کشیده می شود که زنبوران در مقابل این پرنده های شکاری چکار می کنند و زنبورداران در این راه چکار می کنند ؟
به نظر اینجانب مهمترین عکس العمل عمل زنبوران در مقابله با شکار شدن ماندن در کندو می باشد لذا زنبوران از آ .
از صاحب نظران انتظار یاری داریم چون گفته های ما از راه گمان و مشاهدات می باشد لذا احتمال خطا وجود دارد .
************
پرنده زنبور خوار اگر چه بال و پرهای زیبایی دارد اما از نظر زنبورداران یک آفت محسوب می شود . این پرنده به نامهای گوناگون شناخته می شود مثلا "زنبور خوار" ؛ "سبز قبا" و در آذربایجان " آری قاپان " 1. این پرنده ها بطور گروهی زندگی می کنند وهرکجا که زنبورعسل و یا حشرات هستند حضور دارند . این است که آنها را درمحل کوچهای زمستانی زنبورداران در جیرفت ؛ دزفول و درمحل اتراقهای موقت بین راهی مثلا خرم آباد دیده ایم درسال 1361درحومه جیرفت تعداد آنها دراطراف زنبورستانها زیاد شد وحتی ملکه هایی که برای جفت گیری به هوا می رفتند برنگشته ودرمسیرخود طعمه پرنده ها می شدند ( از200بچه کندوکه بروش تقسیم گرفته شده بودند حدود 180تا بی ملکه شدند ) و حتی کاربه جایی رسید که دیگرفعالیت زنبوران درخارج کندو متوقف شد و یک زنبور از کندو بیرون نمی آمد و زنبورداران آن را بحساب گرمی هوا و شرایط نامساعد جوی می گذاشتند بطوریکه جهت امتحان با چکش به جعبه کندو ضربه می زدند که بازهم نتیجه ای نمی داد ومثل اینکه زنبوران خود را حبس کرده بودند . البته حدس زده می شد که یکی از عوامل این عکس العمل ترس از پرنده ها باشد . به نظر می آید زندگی این پرنده مانند پرستو باشد . بهر حال در سر راه جیرفت به آذربایجان در حوالی باغهای کرج مستقر شدیم و جددا به بچه هایی که گارگر تخمگذار شده بودند مجددا تخم روز دادیم تا از نو ملکه درست کنند .
دراین روزها که زنبوران بنده درروستای میر زکریای شبستر مستقرند و هوا هم ابری می باشد حمله زنبورخواران نیز زیاد می باشد بطوریکه از صبح تا غروب و بدون وقفه بالای سرکندو مانور داده و به شکار زنبوران می پردازند وجالب اینست که به نظر می آید بدلیل کم بودن تعداد کندوها و خلوت بودن محیط آن قاعده ی را که ما در اول نقل نمودیم رعایت نمی کنند . یعنی ما بر اساس مشاهدات خود فکر می کردیم زنبور خواران
درمواقعی که هوا نیمه ابری و بارانی است و پرواز زنبوران در این شرایط کم است پرنده ها فرصت حمله را پیدا می کنند درحالیکه درموقعیت فعلی دروسط ظهروهوای گرم نیز این پرنده ها در زنبورستان حضور دارند و فقط غروب که وقت پرواز است از آنجا دور می شوند و زمان رفتن وقتی است که قبل ازتاریکی خودشان را به منزل شبانه شان که شاید دره ها و تپه ماهورهای ارتفاعات شمالی یعنی دامنه جنوبی کوههای میشو باشد و
تنها بعد از رفتن این پرنده ها هست که زنبوران در فاصله 20 دقیقه مانده به تاریکی شب چرخی می زنند و برای آوردن آب می روند .
به نظرمی رسد زنبوران از صدای پرنده ها متوجه خطر حضور آنها می شوند و داخل کندو می مانند و برای برون رفت از این وضعیت یا باید کوچ کرد و یا در صورت اجبار به ماندن باید موارد زیر را رعایت کرد :
1- چون زنبوران از ترس بیرون نمی روند برای اینکه از فعالیت و تخمگذاری عقب نمانند باید با شکر تغذیه شوند تا حداقل در گرسنگی نمانده و تخمگذاری و تکثیر نسل را ادامه دهند .
2- درمحوطه باید سرو صدا ایجاد کرد ( با حلبی یا وسایل دیگر ) هر چند گاهی از سرو صدا هم نمی ترسند درهرحال دورنگاه داشتن پرنده ها از محوطه پرواز زنبوران آنها را از حمله مستقیم درامان نگه می دارد .
3- از استقرار کندوها در مناطق تجمع این پرنده ها خودداری کنیم محل تجمع این پرنده ها در کنار دره های فصلی و طویل است این پرنده ها در محل هایی که قبلا موشها در دیواره های دره ها دالانهای طویلی ایجاد کرده اند تخمگذاری می کنند .
در سالهای گذشته داروی مایع ( خوراکی ) به بازار آمده بود به نام پرزین که جهت مقابله با کنه ی وارو وا بکار می رفت وقتی این دارو در لابلای شانها ریخته می شد و زنبوران آن را می خوردند هنگامیکه پرنده ها این زنبورها را شکار می کردتد تلف می شدند گزارش شده بود که در منطقه کردستان وحومه ارومیه زنبورداران کیسه هایی از لاشه های فلج شده و مرده ی این پرندگان را جمع می کردند البته این دارو دیگر وارد نمی شود . جالب است که چون زنبورداران از دست پرنده ها به جان آمده بودند برروی زنبورهای کندوهای بی ملکه را که کارگر آنها تبدیل به کارگر تخمگذار شده بودند و به درد کار زنبوردارنمی خوردند پرزین می پاشیدند و آنها را پرواز می دادند و به این ترتیب پرنده ی بیشتری مسموم و تلف می شد .
4- درمواقعی که پرنده ها دربالای سرکندوها قرار دارند ازباز کردن درب کندو ها خوداری کنیم مشخص است که زنبوران در زمانی که مورد بازدید قرار می گیرند بیشتردر دور وبر پرواز می کنند و در نتیجه بیشتر شکار می شوند .
5- در جهت جلو گیری از تلفات بیشتر زنبورداران شهرستان سراب کار جالبی را انجام می دادند که البته نگارنده فقط آن رابه نقل شنیده است . یکی از کارشناسان اداره کشاورزی که درسالهای 62-63مسئول بخش زنبورداری سازمان دامپروری بود می گفت : درجلسه ای که درآن سالها درسازمان دامپروری مرکزتشکیل شده بود و تعدادی از زنبورداران نقاط مختلف کشورنیز حضور داشته اند . یک زنبورداراهل سراب می گفته که برای جلوگیری از خسارت پرنده ها چند عدد قرقی را پرورش می دهند و آنها را درمحوطه زنبورستان قرارمی داده اند و چون پرنده های زنبورخوار از صدای قرقی می ترسیدند از نزدیک شدن به محوطه زنبورستان ابا می کردند .
نتیجه گیری : زنبوران برای اینکه از شکار شدن در امان بمانند در کندو می مانند و اگر این کار روزها هم طول بکشد ادامه می یابد.
اما علیرغم داشتن صبرزیاد ؛ حوصله و پرکار بودن ؛ زنبوران بر حسب ذات خود گول هم می خورند و این ضعفی بسیار بزرگ برای این حشره محسوب می شود.
از جمله گاهی مشاهده می شود زنبوران در موقع حمله پرنده ها به تعقیب پرنده ها می پردازند و در این مسیر توسط همان پرنده و یا پرنده ای که از پشت سر می آید شکار می شود و این همان نقطه است که زنبور در طول زندگی خود نخواسته و یا نتوانسته بر شعور خود اضافه کند و زود تسلیم تحریک و عصبانیت می گردد مثلا زنبور در مواجه با یک پارچه کُرک به آن نزدیک می شود و گاهی ساعتها با آن مجادله می کند وبعضا مشاهده می شود دهها نیش زنبور بر روی یک پارچه ی کرکی مانده است و نیش زدن همان و جان خود را از دست دادن همان. گاهی خود را ازخشم به عسل مایع و یا به آب می زند و جان خود را ازدست می دهد ما جهت جلوگیری از خسارت جدی راه کوچ را به منطقه سیوان – یام را انتخاب کردیم .
*** 1- کلمه "آری قاپان" را آقای مهندس خطیرمهندس اداره کشاورزی شهرستان دزفول از زبان زنبورداران آذربایجانی" آری قاپون " تلفظ می نمودند این مهندس دلسوزدرحل مشکلات زنبورداران که از نقاط دیگر کشور برای زمستان گذرانی به استان خوزستان کوچ می کردند سعی تمام داشت. نام این پرنده باعث شد تا نامی از این مهندس خوب برده شود .
چکیده
اکثر اساتید فن؛ زیست شناسان و دوستان زنبور دار شاید با این ادعای بنده موافق باشند که در شرایط نامساعد جوی ازجمله هوای ابری؛ بارانی و سرد در صبح و غروب که پرواز زنبوران مختل می شود پرندگان زنبور خوار دسته جمعی به زنبورستان نزدیک شده و آنها را شکار کرده و پایین تنه را جدا کرده و دور می اندازند وقسمت بالا تنه را می خورند و موقعی که هوا گرم تر و صاف می شود به علت تعدادزیاد زنبوران و احتمال نیش خوردن از زنبور از بالای سرکندو ها دور شده و به مزارع و محل آبشخورها که تراکم زنبوران درآنجاها نسبت به بالای سر کندوها کمتر است ودرحال جمع آوری شهد ؛ گرده ویا آب می باشندحمله برده و به شکار مشغول می شوند . حال بحث به اینجا کشیده می شود که زنبوران در مقابل این پرنده های شکاری چکار می کنند و زنبورداران در این راه چکار می کنند ؟
به نظر اینجانب مهمترین عکس العمل عمل زنبوران در مقابله با شکار شدن ماندن در کندو می باشد لذا زنبوران از آ .
از صاحب نظران انتظار یاری داریم چون گفته های ما از راه گمان و مشاهدات می باشد لذا احتمال خطا وجود دارد .
************
پرنده زنبور خوار اگر چه بال و پرهای زیبایی دارد اما از نظر زنبورداران یک آفت محسوب می شود . این پرنده به نامهای گوناگون شناخته می شود مثلا "زنبور خوار" ؛ "سبز قبا" و در آذربایجان " آری قاپان " 1. این پرنده ها بطور گروهی زندگی می کنند وهرکجا که زنبورعسل و یا حشرات هستند حضور دارند . این است که آنها را درمحل کوچهای زمستانی زنبورداران در جیرفت ؛ دزفول و درمحل اتراقهای موقت بین راهی مثلا خرم آباد دیده ایم درسال 1361درحومه جیرفت تعداد آنها دراطراف زنبورستانها زیاد شد وحتی ملکه هایی که برای جفت گیری به هوا می رفتند برنگشته ودرمسیرخود طعمه پرنده ها می شدند ( از200بچه کندوکه بروش تقسیم گرفته شده بودند حدود 180تا بی ملکه شدند ) و حتی کاربه جایی رسید که دیگرفعالیت زنبوران درخارج کندو متوقف شد و یک زنبور از کندو بیرون نمی آمد و زنبورداران آن را بحساب گرمی هوا و شرایط نامساعد جوی می گذاشتند بطوریکه جهت امتحان با چکش به جعبه کندو ضربه می زدند که بازهم نتیجه ای نمی داد ومثل اینکه زنبوران خود را حبس کرده بودند . البته حدس زده می شد که یکی از عوامل این عکس العمل ترس از پرنده ها باشد . به نظر می آید زندگی این پرنده مانند پرستو باشد . بهر حال در سر راه جیرفت به آذربایجان در حوالی باغهای کرج مستقر شدیم و جددا به بچه هایی که گارگر تخمگذار شده بودند مجددا تخم روز دادیم تا از نو ملکه درست کنند .
دراین روزها که زنبوران بنده درروستای میر زکریای شبستر مستقرند و هوا هم ابری می باشد حمله زنبورخواران نیز زیاد می باشد بطوریکه از صبح تا غروب و بدون وقفه بالای سرکندو مانور داده و به شکار زنبوران می پردازند وجالب اینست که به نظر می آید بدلیل کم بودن تعداد کندوها و خلوت بودن محیط آن قاعده ی را که ما در اول نقل نمودیم رعایت نمی کنند . یعنی ما بر اساس مشاهدات خود فکر می کردیم زنبور خواران
درمواقعی که هوا نیمه ابری و بارانی است و پرواز زنبوران در این شرایط کم است پرنده ها فرصت حمله را پیدا می کنند درحالیکه درموقعیت فعلی دروسط ظهروهوای گرم نیز این پرنده ها در زنبورستان حضور دارند و فقط غروب که وقت پرواز است از آنجا دور می شوند و زمان رفتن وقتی است که قبل ازتاریکی خودشان را به منزل شبانه شان که شاید دره ها و تپه ماهورهای ارتفاعات شمالی یعنی دامنه جنوبی کوههای میشو باشد و
تنها بعد از رفتن این پرنده ها هست که زنبوران در فاصله 20 دقیقه مانده به تاریکی شب چرخی می زنند و برای آوردن آب می روند .
به نظرمی رسد زنبوران از صدای پرنده ها متوجه خطر حضور آنها می شوند و داخل کندو می مانند و برای برون رفت از این وضعیت یا باید کوچ کرد و یا در صورت اجبار به ماندن باید موارد زیر را رعایت کرد :
1- چون زنبوران از ترس بیرون نمی روند برای اینکه از فعالیت و تخمگذاری عقب نمانند باید با شکر تغذیه شوند تا حداقل در گرسنگی نمانده و تخمگذاری و تکثیر نسل را ادامه دهند .
2- درمحوطه باید سرو صدا ایجاد کرد ( با حلبی یا وسایل دیگر ) هر چند گاهی از سرو صدا هم نمی ترسند درهرحال دورنگاه داشتن پرنده ها از محوطه پرواز زنبوران آنها را از حمله مستقیم درامان نگه می دارد .
3- از استقرار کندوها در مناطق تجمع این پرنده ها خودداری کنیم محل تجمع این پرنده ها در کنار دره های فصلی و طویل است این پرنده ها در محل هایی که قبلا موشها در دیواره های دره ها دالانهای طویلی ایجاد کرده اند تخمگذاری می کنند .
در سالهای گذشته داروی مایع ( خوراکی ) به بازار آمده بود به نام پرزین که جهت مقابله با کنه ی وارو وا بکار می رفت وقتی این دارو در لابلای شانها ریخته می شد و زنبوران آن را می خوردند هنگامیکه پرنده ها این زنبورها را شکار می کردتد تلف می شدند گزارش شده بود که در منطقه کردستان وحومه ارومیه زنبورداران کیسه هایی از لاشه های فلج شده و مرده ی این پرندگان را جمع می کردند البته این دارو دیگر وارد نمی شود . جالب است که چون زنبورداران از دست پرنده ها به جان آمده بودند برروی زنبورهای کندوهای بی ملکه را که کارگر آنها تبدیل به کارگر تخمگذار شده بودند و به درد کار زنبوردارنمی خوردند پرزین می پاشیدند و آنها را پرواز می دادند و به این ترتیب پرنده ی بیشتری مسموم و تلف می شد .
4- درمواقعی که پرنده ها دربالای سرکندوها قرار دارند ازباز کردن درب کندو ها خوداری کنیم مشخص است که زنبوران در زمانی که مورد بازدید قرار می گیرند بیشتردر دور وبر پرواز می کنند و در نتیجه بیشتر شکار می شوند .
5- در جهت جلو گیری از تلفات بیشتر زنبورداران شهرستان سراب کار جالبی را انجام می دادند که البته نگارنده فقط آن رابه نقل شنیده است . یکی از کارشناسان اداره کشاورزی که درسالهای 62-63مسئول بخش زنبورداری سازمان دامپروری بود می گفت : درجلسه ای که درآن سالها درسازمان دامپروری مرکزتشکیل شده بود و تعدادی از زنبورداران نقاط مختلف کشورنیز حضور داشته اند . یک زنبورداراهل سراب می گفته که برای جلوگیری از خسارت پرنده ها چند عدد قرقی را پرورش می دهند و آنها را درمحوطه زنبورستان قرارمی داده اند و چون پرنده های زنبورخوار از صدای قرقی می ترسیدند از نزدیک شدن به محوطه زنبورستان ابا می کردند .
نتیجه گیری : زنبوران برای اینکه از شکار شدن در امان بمانند در کندو می مانند و اگر این کار روزها هم طول بکشد ادامه می یابد.
اما علیرغم داشتن صبرزیاد ؛ حوصله و پرکار بودن ؛ زنبوران بر حسب ذات خود گول هم می خورند و این ضعفی بسیار بزرگ برای این حشره محسوب می شود.
از جمله گاهی مشاهده می شود زنبوران در موقع حمله پرنده ها به تعقیب پرنده ها می پردازند و در این مسیر توسط همان پرنده و یا پرنده ای که از پشت سر می آید شکار می شود و این همان نقطه است که زنبور در طول زندگی خود نخواسته و یا نتوانسته بر شعور خود اضافه کند و زود تسلیم تحریک و عصبانیت می گردد مثلا زنبور در مواجه با یک پارچه کُرک به آن نزدیک می شود و گاهی ساعتها با آن مجادله می کند وبعضا مشاهده می شود دهها نیش زنبور بر روی یک پارچه ی کرکی مانده است و نیش زدن همان و جان خود را از دست دادن همان. گاهی خود را ازخشم به عسل مایع و یا به آب می زند و جان خود را ازدست می دهد ما جهت جلوگیری از خسارت جدی راه کوچ را به منطقه سیوان – یام را انتخاب کردیم .
*** 1- کلمه "آری قاپان" را آقای مهندس خطیرمهندس اداره کشاورزی شهرستان دزفول از زبان زنبورداران آذربایجانی" آری قاپون " تلفظ می نمودند این مهندس دلسوزدرحل مشکلات زنبورداران که از نقاط دیگر کشور برای زمستان گذرانی به استان خوزستان کوچ می کردند سعی تمام داشت. نام این پرنده باعث شد تا نامی از این مهندس خوب برده شود .