زهر زنبور عسل , روشهای جداسازی و مصارف دارویی آن
1- فیزیولوژی دستگاه تولید زهر:
1-1: سیستم ترشح زهر در زنبور عسل :
این سیستم از یک غدهء کوچک بازی و یک غدهء کوچک اسیدی تشکیل شده است . زهر از این دو غده ترشح شده و به داخل کانالهای زهر جریان می یابند. غدد زهری بسیار پیچیده و منشعب هستند . اجزای سازندهء زهراز سلولهای ترشحی ترشح و توسط کانالهای فرعی به کانال اصلی و ازآنجا به کیسهء زهر هدایت می شوند.
1-2: چگونگی تولید زهر و عوامل موثر در آن :
کار غدد زهری در زنبور کارگربلافاصله بعد ازبلوغ شروع شده و حداکثر تولید آن 2-3 هفته ادامه می یابد اما ساخته شدن تمامی اجزای زهر در یک زمان انجام نمی شود. همچنین بین مقدار گرده موجود در طبیعت و تولید زهر رابطهء مستقیم وجود دارد به گونه ای معمولا" در فروردین و اردیبهشت تولید زهر افزایش می یابد. و در زنبوران تولید زهر در اثر تحلیل غدد زهری کاهش می یابد .
زنبوران کارگر جوان به محض خروج از جایگاهشان دارای ذخیرهء زهری بوده که به تدریج افزایش می یابد این مقدار معمولا" در دو هفتگی به حداکثر مقدار خود می رسد . یک زنبور کارگر می تواند 2-3 میکرولیتر تولید نماید.
Apis Dorsata بیشترین مقدار زهر را نسبت بهApis Mellifira تولید می کند ازهر 10000 زنبور 1 گرم سم خشک بدست می آید. بطور کل غذاهایی که حاوی هیدرات کربن کمتر از مواد آلبومین دار در تولید زهر دخالت دارند.
1-3: ساختمان نیش :
در زنبورهای کارگر و ملکه نیش اندام تخمریزی تغییر شکل یافته ای است که بصورت یک اندام دفاعی می تواند از بدن زنبور بیرون بیایید . علاوه بر این نیش ملکه در مکانیسم استقرارمستقیم تخم در داخل حجره ها نقش دارد. نیش بطور کلی از تغییر شکل پوست های حلقه های 8 و9 شکمی بوجود می آید.
طول نیش در زنبور عسل mm5-6 بوده که دارای 14-16 دندانه یا خار می باشد که پس از فرورفتن آن به داخل بدن مانع خروجش می شود.
1-4: چگونگی نیش زدن :
این عمل در زنبورهای کارگر به 2 صورت انجام می شود :
حالت (1) : زنبور به آرامی و بدون عجله نیش خود را به داخل بدن انسان یا حیوان فرو کرد و پس از تزریق زهر آن را به آرامی خارج می کند.
حالت (2) : زنبور به به سرعت حمله کرده و نیش خود را فرومی کند و در این حالت عموما" با توجه به ساختمان نیش که اره ای شکل می باشد بزر اثر تلاش برای خارج کردن نیش و فرار از خطر نیش به همراه کیسهء زهر و حتی روده هایش از بدن خارج شده و روی بدن موجود باقی می ماند این زنبور بعد از مدت کوتاهی می میرد .
نیش در حالت عادی بطرف شکم جمع شده و در صورت لزوم یک ماهیچهء مخصوص به خارج فرستاده می شود گنجایش کیسهء زهر 2/0 - mg 3/0 است . فرو کردن نیش در داخل بدن دشمن توسط حرکات جلو و عقب رفتن و لرزش توام با فشار و بلاخره پمپاژ و خالی کردن زهر در محل گزش می باشد .
نیش همانند کمانی فنرمانند عمل می کند و از دو قسمت راست و چپ تشکیل شده است که حرکات این دو قسمت متقابل بگونه ای است که یک قسمت جلو رفته و قسمت دیگر عقب نشینی می کند . پس از جدا شدن نیش از بدن زنبور عضله هایی که باعث حرکات نیش می گردند باعث ادامه یافتن عمل پمپاز زهر به داخل بدن می شود .
2- ترکیبات زهر زنبورعسل :
2-1: خواص فیزیکی :
مایعی شفاف , دارای بویی تیز همانند عسل و طعم بسیار تند و قابلیت انحلال بالا درآب و اسید و عدم انحلال در الکل , و چگالی برابر با 1313/1 و PH آن تقریبا" برابر با 2/5 بوده و در درجه حرارت معمولی 70% از وزن خود را از دست می دهد. و میزان خاکستر آن27 /3% می باشد.
خواص زهر زنبور عسل در اثر گرم کردن آن در HCl یا NaOH از بین می رود. حلالیت زهر در KMnO4 و سایر اکسید کننده ها ضعیف می شود.
زهر زنبور عسل در برابر حرارت بسیار مقاوم است مثلا" با نگهداری آن در دمای Cº100 به مدت ده روز تغییری در خواص آن پدید نمی آید. همچنین این ماده در مقابل سرما هم مقاوم است زیرا در صورت منجمد شدن خواص خود را به مدت چندین سال حفظ می کند.
2-2: درصد ترکیبات معدنی زهر زنبور عسل :
کربن |
نیتروژن |
ئیدروژن |
گوگرد |
کلسیم |
منیزیم |
فسفر |
منگنز |
|
46.3 |
13.3 |
7.56 |
1.65 |
0.26 |
0.49 |
0.42 |
0.04 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2-3: اجزاء فرار زهر زنبور عسل :
بیشتر از 20 جزء فرار در زهر زنبور عسل شناسایی شده است. این ترکیبات " فرومن " هم نامیده می شوند. بیشتر این فرومنها نقش هشدار دهنده دارند و به هنگام نیش زدن و یا به هنگام حمله ور شدن زنبور به سمت شکار و یا در مواقع خطر آزاد می شوند. از جمله مهمترین این ترکیبات عبارتند از:
1) Iso – Pantyl acetate
2) n – Butyl acetate
3) n – Boxyl acetate
4) n – Astyl acetate
5) n – Accyl acetate
6) Botyl acetate
7) Botyl alcohol
8) Iso – Pentanol
در میان ترکیبات نام برده شده Iso – Pantyl acetate دارای بیشترین اهمیت می باشد.
2-4: اجزای بیوشیمیایی غیر فرار زهر زنبور عسل :
گروه مولکولی |
اجزاء |
% از زهر |
وزن مولکولی |
Protein
|
Hyaloronidase Phospholipase A2 Melittin |
1 - 3 10 - 12 50 |
41000 20000 12000 |
Peptid
|
Secapin MSD Peptide Tertiapin Apamin Procamine Small Peptides |
0.2 – 0.5 1 – 2 0 – 1 1 – 3 1 – 2 13 – 15 |
3000 2500 // // 600 // |
Physiologically active amine |
Histamine Dopamine Noradrenaline γ – Amino Butyric acid |
0.5 – 2 0.2 – 1 0.1 – 0.5 0.5 |
150 // // // |
Sugers
|
Glucose Froctose |
2 |
180 |
Phospholipids |
--------------- |
5 |
700 |
- Amino acidα |
--------------- |
1 |
700 |
Pheromones |
--------------- |
4 - 8 |
200 |
2- 5 : ویژگی های ترکیبات غیرفرار زهر زنبور :
2 – 5 – 1 - Hyaloronidase :
هیالورونیک اسید در میان مایع میان بافتی وجود دارد و باعث چسبندگی سلولها به هم می گردد. هیالورونیداز باعث هیدرولیز پلیمرهای متصل به هیالورونیک اسید می گردد و آنها را به قطعات 4 تا 6 واحدی تبدیل می کند در اثر این عمل حد فاصل سلولها از هم جدا شده و راه را برای نفوذ سایر اجزای زهر باز می کند به همین علت هیالورونیداز را یک فاکتور انتشار می دانند.
شرایط مناسب برای فعالیت این آنزیم در PH 4 تا 5 می باشد. قدرت این جزء زهر زننبور ملکه خیلی کمتر از زهر زنبوران کارگر می باشد. این جزء از بزرگترین اجزاء متشکلهء زهر می باشد.
2 – 5 – 2 – Phospholipase A2 :
این جزء از زهر باعث شکسته شدن فسفولیپید غشای سلولی می گردد. این فسفولیپاز فعالترین فسفولیپاز شناخته شده می باشد به گونه ای که بسیار فعالتر از فسفولیپاز زهر مار یا پانکراس پستانداران می باشد. این فسفولیپاز با تاثیر بر روی اسیدهای چرب که حاوی آب می باشند باعث همولیز می شود. این آنزیم همچنین باعث فعال شدن آنزیم Trimbokinas می شود و بر روی آنزیم هایی که دی هیدریتاسیون متابولیک نقش دارند تاثیر منفی می گذارند. اساس ساختمان این آنزیمها بر اسیدهای آمینه و پیوندهای دی سوافید می باشد.
2 – 5 – 3 – Melittin:
پپتید خیلی کوچکی است که از 26 اسید آمینه تشکیل شده است. این پپتید از مولکولهای سیلندری ( α- Helical ) ساخته شده که در قسمت وسط به هم متصل شده و تشکیل تترامر می دهند.
این پپتید به همان صورت تترامر در کیسهء زهر ذخیره می شود که قدرت لیز کردن ندارد اما بر اثر رقیق شدن تترامرها از هم جدا و منومرهای بسیار فعال تولید می کنند که فسفولیپید ها توسط آنها شکسته شده و سرانجام سلول لیز می گردد. این پپتید همچنین باعث همولیز هم می گردد. لیز شدن بعضی سلولها باعث شکسته شدن لکوسیتها و لیزوزیم های آنها شده و در نتیجه آنزیمهای موجود در لیزوزیم خارج شده که موجب لیز شدن Trombocyte ها شده که از آنها Serotonin واز Masticell ها هیستامین ترشح می شود و در نتیجه در محل گزش درد ایجاد می گردد. ملتین قادر به لیز کردن سلولهای حشرات و بندپایان و همچنین موم روی کوتیکول حشرات می باشد. این پپتید به همراه Phospholipase A2 دارای اثر شدیدتری می باشد .
3 - زنبور زدگی , طرق پیشگیری و درمان آن :
3 – 1 – روشهای پیشگیری از زنبور زدگی در زنبورستان :
1 – کارکرد با نژادهای آرام.
2 – بکار بردن پوشاک مناسب (عدم استفاده از لباسهای روشن , پشمی , مویی و کرک دار , جیر یا پوستی) و بکار بردن کلاهی که مو ها را در بر می گیرد.
3 – عدم استفاده از عطر و اسانسهای مختلف و یا روغنهایی که برای موی سر بکار می رود مانند پارافین.
4 – اجتناب از حرکات تحریک کننده زنبوران.
5 – رعایت خونریزی و اجتناب از عرق کردن بدن.
6 – بکار بردن دودکن برای آرام کردن زنبورها.
7 – قرار دادن آب و غذای کافی در اختیار زنبور ها بای جلوگیری از نیش زدن و غارت کلنی.
8 – در صورت نیش خوردن اجتناب از کشیدن و پیچاندن نیش ; که در این صورت باید نیش را توسط نوک ناخن و در خلاف جهت آن خارج کرد.
3 – 2 – مکانیسمهای عمل زهر زنبور در بدن :
بطور کلی زهر زنبور دارای 3 اثر مهم می باشد:
1 – نوروتوکسیک(اثر سم روی اعصاب).
2 – افزایش نفوذ پذیری رگهای خونی.
3 – پاره کردن گلبولهای قرمز خون و آزاد کردن هموگلوبین.
نیومان و هابرمان در سال 1950 اعلام کردند که Melttin باعث کاهش فشار خون و تجزیهء اریتروسیتها و انقباض ماهیچه های عضلات صاف و ماهیچه های مربوط به عضلات ستون فقرات و گرههای سیناپسی می گردد.همچنین آنزیم هیالورنیداز باعث افزایش نفوذ پذیری جدار مویرگها می شود. این عمل بویژه در مورد کاهش نفوذ پذیری مویرگها ناشی از افزایش سن و یا بعضی بیماریها دارای اهمیت است. طبق تحقیقات E.A.Gourt و J.Derry در سال 1958 بر روی موشها فسفولیپاز زهر زنبور اثری دو جانبه بر روی سم استافیلوکوکوس و سم کزاز دارد.
3 – 3 – آلرژی ناشی از زهر زنبور :
در اغلب موارد نیش زدن زنبور باعث تورم و درد در محل به خاطر یك واكنش سمى غیرحساسیتى به زهر زنبور مى شود. واكنش هاى حساسیتى به نیش زنبور ممكن است خفیف بوده و با درد و قرمزى موضعى پوست همراه باشد. در عین حال ممكن است واكنش عمومى تری همراه با ایجاد تورم، كهیر و قرمزى پوست باشد كه مابین دو مفصل را در برمى گیرد.در موارد شدیدتر ممكن است كل بدن دچار تورم شود. تورم عروقى منتشر،بروز اشكال در تنفس و آنافیلاكسى شدید همراه با شوك و سقوط فشار خون ممکن است بوجود آید. واكنش آلرژى نسبت به سم زنبور ممکن است در طول ده دقیقه پس از گزیده شدن رخ دهد.
واكنش هاى شدید حساسیتى تهدید كننده حیات ممكن است در افراد داراى آلرژى شدید و افراد مسن و افراد مبتلا به بیمارى هاى قلبى و عروقى و در موارد گزش هاى متعدد روى دهد. در کل زنان و کودکان و پیران بیشترین حساسیت را نسبت به زنبور زدگی نشان می دهند. تعداد کمی از مردم حساسیت شدیدی نسبت به زهر زنبور نشان می دهند به این صورت که در ابتدا ورم موضعی بوجود می اید و در نیشهای بعدی این ورم گسترده شده و در پایان استفراغ و تهوع و جوشهای پوستی و مشکلات تنفسی بوجود می آید.
بطور کلی تعداد 10 الی 20 نیش یک پدیدهء ایمنی بوجود می آورد. هیالورونیداز و فسفولیپاز A2 قادر به ایجاد عکس العملهای ایمنی بخش هستند. ملتین با وجود اینکه یکی از اجزای بزرگ زهر است مادهء آلرژیک ضعیفی می باشد. مصونیت زنبورداران بخاطر وجود آنتی کورهایی است که توانایی خنثی کردن هیالورونیداز زهر را دارد.
3 – 4– درمان حساسیت ناشی از زنبور زدگی :
هرگز پس از نیش زنبور ورزش نكنید یا حمام داغ نگیرید چرا كه ممكن است واكنش به سم زنبور تشدید شود. اگر به كسى برخوردید كه دچار آلرژى شدید (آنافیلاكسى) شده است، فوراً كمك خبر كنید، احیاى قلبى و ریوى انجام دهید و در صورت امكان به او آدرنالین تزریق كنید.
روش هاى حساسیت زدایى و آلرژى نسبت به سم زنبور بسیار مؤثر هستند. در این روش درمانى تزریق هایى جهت حساسیت زدایى در یك دوره ۳ تا ۵ ساله انجام مى شود كه معمولاً به بهبودى كامل آلرژى منجر خواهد شد. این درمان باید تنها در كلینیك هاى تخصصى آلرژى انجام شود چرا كه ممكن است واكنش هاى شدیدى در هنگام تزریق به وجود آید.
در برخورد با بیمار دچار آنافیلاكسى نكات زیر را رعایت كنید:
• اگر شخص هوشیار است و مشكل تنفس دارد، به او كمك كنید بنشیند. اگر بیمار به علت كاهش فشار خون دچار شوك شده است، بهتر است دراز بكشد و پاهایش بالا برده شوند.
• اگر شخص به هوش نیست وضع تنفس او را ارزیابى كنید و او را به پهلو بخوابانید.
• فوراً اورژانس را خبر كنید تا بیمار به بیمارستان منتقل شود.
• در حالت بروز شوک, دادن استنشاق اکسیژن توصیه می گردد. و برای درمان حالت کلاپس mg100 هیدروکورتیزون را در 1 لیتر سرم فیزیولوژیک حل کرده و در سیاهرگ بطور کند تزریق می کنند. برای درمان کهیر تجویز آنتی هیستامین ها یا افدرین با دز mg30 ترجیحاً به صورت زیر زبانی
موثر است. همچنین استفاده از سولفات ایزوپروتالین با دز mg20 به صورت زیر زبانی در اشخاص آلرژیک موثر می باشد.
• در حالت تضاهرات حاد آلرژیک تزریق زیر جلدی آدرنالین با دز ml 5/0 یا تزریق دی فنیدرامین داخل ورید با دز mg10 یا تزریق عضلانی آن با دز mg50 توصیه می شود. همچنین در چنین مواقعی می توان mg50 پرومتازین خوراکی هم تجویز کرد. بعلاوه در محل گزیدگی کیسهء آب سرد می گذارند. برای پیشگیری از تورم ششی تزریق آمینوفیلین با تزریق آهسته در ورید با دز mg250 و یا تزریق عضلانی آن با دز mg500 مفید است.
• حساسیت بعضی از بیماران را می توان با استفاده مکرر زهر بصورت تزریق زیر جلدی تعدیل کرد به این گونه که در ابتدا مقدار mg1 زهر تزریق و پس از گذشت یک ماه به mg100 افزایش می یابد. تزریق mg100 زهر به فاصلهء یک ماه صورت می گیرد که این مقدار درست مطابق با یک پنجم زهری است که در اثر یک نیش سادهء زنبور وارد بدن می شود.
4- روشهای جداسازی زهر زنبور عسل :
4-1: روش F.Flury :
در این روش تعداد زیادی زنبور(100عدد به طور معمول) را در یک بطری دهانه گشاد قرار داده و دهانهءآن را توسط کاغذ صافی آغشته به اتر می بندند.بخار اتر باعث تحریک زنبوران عسل و خروج زهر آنها می شود , آنها زهر خود را روی شیشه و روی زنبور های دیگر می ریزند. برای استخراج زهر , پس از آنکه زنبورها تحت اثر اتر بحالت رخوت فرورفتند دیواره ها آبکشی می شوند این مایع سپس صاف شده و آب آن تبخیر می شود.مادهء باقی مانده زهر زنبورعسل می باشد که می توان آن را به مدت چند ماه بدون از دست دادن خواص نگهداری کرد. زنبورها پس از خشک شدن دوباره به کندو برگردانده می شوند.
- معایب این روش :
1- در این روش تمام زهر از بدن زنبور خارج نمی شود.
2- بعضی از زنبورها پس از طی مراحل رخوت و شستشو و خشک کردن جان سالم بدر نمی برند.
3- خالص کردن زهر بدست آمده دراین روش مشکل است.
4-2: روش استفاده از موچین و لام برای استخراج زهر :
در این روش زنبور توسط موچین مخصوص گرفته شده و شکم آن روی لام قرار داده می شود از انتهای نیش یک قطرهء کوچک زهر خارج می شود و بر روی لام قرار می گیرد. در این روش به جای صفحهء شیشه ای می توان از صفحه های سلولوئیدی , پلاستیکی و یا پولی اتیلنی استفاده کرد. در این روش به زنبور ها آسیب نمی رسد. همچنین بلورهای زهر به راحتی از صفحه جدا می شود و وزن کردن و تعین مقدار آن هم آسان می باشد. زهر بدست آمده در این روش خاصیت شفا بخشی خود را به مدت 2 سال حفظ می کند.اما در مجموع این روش کند بوده و کارایی لازم را ندارد.
4-3: روشهای استفاده از جریان الکتریسته :
استفاده از شوک الکتریکی برای جمع آوری زهر یک پیشنهاد جدید نیست. قبلا" در سال 1950 میلادی در کشور چک و اسلواکی سعی شد که زنبورهایی که به کندوهایشان بر می گردند بگیرند و آنها را بین محورهای استوانه ای فلزی توسط الکتریسیته شوک داده و آنها را ترسانده و از آنها زهر بگیرند دراین روش باعث کشته شدن قربانیان خود می شد. زنبورهای له شده در بین ا ستوانه ها سبب آلودگی و فساد زهر می شد.
در یک دهه قبل در ایالات متحده روش زیر آزمایش شد :
در جایگاهی زنبورها را توسط نخ های نازکی ثابت کرده و به آنها الکتریسیته داده می شود. زنبورها از نوک نیش آنها جمع آوری می گردید.در این روش زنبورها زنده می ماندند.اما هر بار فقط با سه زنبور می توانستندکار کنند. این روش جمع آوری زهر بسبار کند بود.
در روش دیگری هم که باز مبتنی بر استفاده از جریان الکتریسیته می باشد, استفاده از تور سیمی فلزی در داخل کندو می باشد. به این ترتیب که یک سیم دارای بار منفی و سیم دیگر بطور متناوب دارای بار مثبت می شد. زنبورهایی که روی تور سیمی قرار می گرفتند, شوک الکتریکی دریافت کرده و بین سیمهای توری نیش می زدند.
در پشت توری سیمی ورقهء نازک نایلونی مقاوم در برابر نیش زنبور قرار دارد که زنبورها در هنگام نیش زدن احساس می کردند که نیششان به موضع برخورد کرده و در این حالت زهر خود را از داخل کیسهء زهر با فشار به بیرون می ریختند. در پشت پلاستیک هم بشقاب شیشه ای نصب شده بود که زهر روی آن ریخته و بعد از مدتی خشک می شد. این ورقهء پلاستیکی بقدری نازک بود که زنبور می توانست پس از نیش زدن , نیش خود را مجدداً بدون آنکه صدمه ببیند بیرون آورد. زهر خشک شده را سپس توسط یک وسیلهء نوک تیز می تراشیده و جمع آوری می کردند.
به علت استقرار توری شوک دهنده داخل کندو بوی اخطار زنبورهای عصبانی معمولاً چندین روز داخل کندو باقی می ماند و در تمام این اوقات زنبوران عصبانی می توانستند تا فاصلهء چند صد متری کندو به مردم حمله نمایند. همچنین لازم بود که مجری طرح لباسهای ضخیم بپوشد.
یکی از روشهای پیشرفته و مرسوم جمع آوری زهر زنبور که براساس استفاده از جریان الکتریسیته توسعه یافته است به روش فخیم زاده موسوم است. فخیم زاده اساس روش خود را به صورت زیر شرح می دهد:
زنبور به دو علت نیش می زند: آنها یا از کندوی خود دفاع می کنند و یا از خود دفاع می کنند. زنبور هایی که از خود دفاع می کنند به محض اینکه ترسشان برطرف شد, آرام می شوند. اما آنهایی که از کندوی خود دفاع می کنند مدت زیادی عصبانی هستند و می توانند دفاع کنند. بنابراین زهر در داخل کندو جمع آوری نمی شود تا زنبور ها احساس نکنند که کندو در خطر است. در این روش از یک محفظهء مسی به حجم چند لیتر استفاده می شود که جریان برق متناوب 27 ولت از آن هدایت می شود. جریان الکتریسیته به صورت ضربانی برقرار می شود به این صورت که مثلاً جریان برق به مدت 3 ثانیه روشن و به مدت 7 ثانیه خاموش می شود. این محفظه در مسیر حرکت زنبورها قرار داده می شود. موقعی که زنبورها روی سیمهای حامل جریان می نشینند شوک الکتریکی دریافت کرده و بین سیمهای توری نیش می زنند. در پشت توری سیمی ورقهء نازک پلاستیکی مقاوم در برابر نیش زنبور قرار دارد که زنبورها در هنگام نیش زدن احساس می کنند که نیششان به موضع برخورد کرده و در این حالت زهر خود را از داخل کیسهء زهر با فشار به بیرون می ریزند. در پشت پلاستیک هم بشقاب شیشه ای نصب شده که زهر روی آن ریخته و بعد از مدتی خشک می شود. این ورقهء پلاستیکی بقدری نازک است که زنبور می توانند پس از نیش زدن , نیش خود را مجدداً بدون آنکه صدمه ببیند بیرون آورد. در وسط این محفظه میله ای به صورت محور وجود دارد که برق ندارد بعد از مدتی زنبورها متوجهء امن بودن میله می شوند و روی آن می نشینند که در این مرحله لازم نیست که از آنها بیشتر زهر گرفته شود. زهر خشک شده را سپس توسط یک چاقوی تیز جراحی تراشیده و جمع آوری می کنند. در این روش از هر زنبور پیر می توان ml 3/0 زهر بدست آورد. در موقع تراشیدن زهر خشک شده حتماً باید از دستکش و ماسک استفاده کرد.
البته امروزه علاوه بر این روش , از طریقهء زیر هم زهر زنبور عسل را می توان جمع آوری نمود:
دستگاه جمع آوری زهر شامل: 1 - منبع تولید برق 12 ولت 2 – دستگاه شوک دهنده که برق 12 ولت AC را به سمت کادر مخصوص داخل کندو هدایت می کند 3 – کادر مخصوص که از یک شیشه به قطر mm4 در وسط تشکیل شده که بصورت کشویی می توان از آن خارج کرد و این قاب توسط
سیم مخصوص نازکی به صورت کاملاً موازی ودر دو طرف کادر سیم پیچی می شود به گونه ای که فاصلهء سیمها از سطح شیشه حدود mm5 می باشد. سپس با قرار دادن این کادر در داخل کندو و سپس اتصال دو سر سیم آن به جریان الکتریکی و وارد آوردن شوک به زنبورهایی که روی قاب نشسته اند , این زنبورها مقداری از زهر موجود در کیسهء زهر خود را روی شیشه قاب می ریزند. بعد از 15 دقیقه می توان جریان برق را قطع و کادر را بعد از آرامش یافتن زنبورها از کندو خارج کرد. پس از تراشیدن زهر از روی شیشه آن را در شیشه های رنگی کوچک جمع آوری کرده و جهت درزبندی شیشه ها به منظور ممانعت از ورود رطوبت درب شیشه ها توسط موم درز بندی می گردد.
5 - استفاده از زهر زنبور عسل جهت داروسازی :
5 – 1 – تاریخچهء استفاده دارویی از زهر زنبور عسل :
از 2400 سال پیش بکار بردن نیش زنبور عسل توسط بقراط حکیم روشی درمانی برای بیماریهای ورم مفاصل و آرتروز بوده است. از قرون گذشته در بین مردم روسیه و اروپا معالجه با نیش زنبور در درمان امراضی از قبیل روماتیسم و نقرس و دردهای عصبی و بعضی ناراحتی های پوستی متداول و مرسوم بوده است. مهمتر اینکه پرورش دهنده گان زنبور عسل که دائماً در معرض گزش زنبور ها بودند به روماتیسم و نقرس مبتلا نمی شدند.
همچنین افرادی که به درد های مزمن طولانی مانند آرتریت زانو و لگن یا مفاصل دیگر مبتلا بودند دردشان بعد از گزش زنبور در یک دورهء طولانی از بین می رفت. این موضوع منجر به اولین مطالعات در رابطه با استفاده از زهر زنبور جهت درد های مفصلی گردید.از اوایل قرن حاضر درمان با زهر زنبور با امید بیشتری پیگیری شد.
از طرفی استفاده از روش نیش مستقیم زنبور عسل به علت دردناک بودن این روش و همچنین مشخص نبودن مقدار دقیق زهری که زنبور در هر گزش تزریق می کند و همچنین عدم امکان استفادهء مستقیم از این جانور در تمام فصول سال باعث عدم استقبال این ماده آنگونه که انتظار می رفت گردید.
در این راستا در نقاط مختلف دنیا مراکز و انجمنهی زهر زنبور درمانی ایجاد گردید که با استفاده از نیش مستقیم زنبور عسل و یا فراورده های تزریقی آن مانند آمپولهای زیر جلدی و یا پمادهای موضعی و قرصهای الکتروفورزی زهر به درمان یکسری از بیماریها از قبیل آرتریتهای گوناگون, آرتروز زانو , کشش و پیچ خوردگی و خشکی ستون فقرات و دردهای ناشی از جراحی و سوختگیهای شدید و ضایعات دیسکها در ناحیهء گردن و کمر , دردهای عضلانی فیبری و سرگیجه و نقرس می پردازد.
5 – 2 – موارد استفاده درمانی فعلی :
1 – ورمهای مفصلی روماتیسمی – پلی آرتریت ها – دردهای مفصلی پراکنده – روماتیسم قلبی – اسپوندیلو آرتریتهای تغییر شکل دهنده.
2 – اورام عصبی مانند رادیکولیتهای پلی نوریت , نوریت عصبی صورت و یا سایر اعصاب محیطی.
3 – آستی برونشیک و انواع میگرن.
4 – اورام عفونی موضعی , اریدوسیکلیت درمیتیس و امثال آن.
5 – مداوای بیماریهای التهاب عنبیه.
5 – 3 – موارد عدم تجویز :
زهر زنبور در موارد زیر نباید تجویز شود :
حالت آلرژیک , امراض عفونی , سل ,امراض روانی , بیماریهای کبد و معده و بیماریهای کلیوی , بیماری ادیسون , بیماری غدد فوق کلیوی , نارسایی های قلب و عروق , بیماریهای خونی و خونریزی , کاشکسی و ضعف شدید.
5 – 4 – استفاده به صورت مستقیم و اشکال دارویی دیگر زهر زنبور عسل :
بطور متوسط در طول یکسال 3 دورهء درمانی در نظر گرفته می شود. اما تعداد دوره های درمان عموماً به وضع بیمار بستگی دارد. تعداد نیش در هر دوره به این ترتیب است :
روز اول 2 نیش و سپس یک روز استراحت , در روز سوم 4 نیش و سپس یک روز استراحت و در روز پنجم 6 نیش تجویز می شود. سپس آثار واکنشی بیمار و درجهء آلرژی او را نسبت به نیش زنبور بررسی می کنند.اگر نتایج رضایت بخش بود تعداد نیشها را زیاد و به روزانه 10 – 15 نیش می رسانند. وجمعاً در هر دوره درمان تعداد نیشها به 300 – 500 عدد می رسد.
در ابتدای دورهء دوم که پس از دو ماه استراحت شروع می شود درمان از 10 – 15 نیش آغاز می شود.بجز در مواردی نظیر خارش , سردرد و عصبانیت , ضعف و تب و تبخال که لازم است تجویز با مقادیر کم آغاز شود ; برای وارد کردن نیش زنبور در محل درد بالهای زنبور را با پنس گرفته و ناحیهء خلفی بدن زنبور را در مجاورت موضع درد قرار می دهند و در این حالت با فشار جزئی زنبور نیش خود را در موضع فرو می برد. در این حال لازم است که نیش زنبور به مدت یک دقیقه در محل باقی بماند و سپس نیش زنبور را خارج کرده ومحل را گرم نمود. بعد از 2 – 3 ساعت بیمار تسکین یافته و این حالت در روز های بعد بیشتر دوام می یابد تا آنکه بتدریج با ادامهء درمان درد تخفیف یافته و یا از بین می رود.
برای تهیهء زهر به صورت تزریقی چند روش وجود دارد :
1 – آمپول K f1 : فراورده ای است از cc1 روغن بادام و 3 واحد (mg 6/0) زهر زنبور.
2 – آمپول K f2 : نوع ضعیفتری است که دارای cc1 روغن بادام و 1 واحد (mg 2/0) زهر زنبور.
3 – Apitoxin : که بصورت محلول در آب مقطر و آمپول لیوفیلیزه تخیه شده است.
4 – پماد زهر زنبور : که روزانه 2 بار در محل درد مالیده شده و به مدت 10 دقیقه ماساژ داده می شود.
5 – کرم زهر زنبور : که مخلوطی از Apitoxin با سالسلیک اسید و گوگرد می باشد.
نام نویسنده :گردآوری و ترجمه از: اصغر باقری کوچکسرائی
فروشگاه لوازم زنبورداری جهانی واقع در شهرستان مرند استان آذربایجان شرقی یکی از مجهزترین فروشگاههای لوازم زنبورداری در منطقه شمال غرب کشور می باشد که در زمینه تولید و عرضه لوازم و تجهیزات و محصولات زنبوداری به صورت عمده و خرده فروشی با زنبوداران عزیز همکاری داشته و توانسته است با پشتکار و بروز رسانی مداوم و تهیه ملزومات زنبوداری درجه یک رضایت زنبوداران عزیز را فراهم آورد.
این فروشگاه توانسته است انواع لوازم زنبوداری تولید داخل و خارجی را برای اولین بار در سطح منطقه و کل ایران عرضه نموده و نمایندگی فروش اکثر تولید کنندگان داخلی را کسب نماید.
این فروشگاه جهت سهولت در خرید و تهیه ملزومات زنبوداری و بروز رسانی اطلاعات زنبوداران اقدام به راه اندازی کاملترین سایت زنبورعسل و فروشگاه لوازم زنبوداری نمموده است.
آدرس اینترنتی سایت زنبورعسل ایران
فروشگاه لوازم زنبوداری
آدرس :آذربایجان شرقی مرند فروشگاه لوازم زنبوداری جهانی 09144929484
سایت زنبور عسل ایران (لوازم زنبورداری جهانی) از سال 1388 با هدف ترویج و اشتراک گذاری مطالب زنبورداری توسط مدیر سایت مهندس امین جهانی از شهرستان مرند پایه گذاری گردید تا زنبورداران بتوانند در کنار هم از تجربیات یکدیگر استفاده نمایند . امید است با استفاده از مطالب ارائه شده در سایت گامی در جهت مدرنتر شدن صنعت زنبورداری برداشته باشیم.
با سلام ، برای رید یا ساخت دستگاه استحصال زهر زنبور عسل راهنمایی بفرمایید.
با سلام بالای سایت تبلیغات.بورس تخصصی عسل اضغر پور سازنده این دستگاه می باشند شمارشونم رو تصویر زده شده.