توسط غدد مادون حلقوی زنبورهای کارگر پرستار ، در سنین 2 تا 12 روز گی ترشح می شود و به عنوان غذای اصلی ملکه در تمام دوران زندگی او و به عنوان غذای لارو کارگرها و نرها در سه روز اول رشد آنها داده می شود . تولید و ترشح ژل رویال توسط زنبورهای پرستار بستگی به تغذیه آنها از گرده گل دارد .
خصوصیات و ترکیب شیمیایی ژله رویال :
فرآورده های است با رنگ سفید مایل به زرد روشن ، کلوئیدی و چسبناک با عطری مختصر و مزه ای تند ، در آب حل شده و کمی کف تولید می کند . دارای عملکردی اسیدی ( 5/4 – 5/3 = PH ) و وزن مخصوص آن 1/1 می باشد . دارای مقدار زیادی ازت می باشد .
ترکیبت شیمیائی ژله رویال بسیار پیچیده بوده و بر اثر مرور زمان ترکیب آن تا حدودی تغییر می کند . متوسط ترکیب ژله ای که از سلولهای ملکه 4-3 روزه استخراج و تجزیه شده به شرح زیر بوده است .
آب 05/66 درصد
پروتئین 34/12 درصد .
چربی 46/5 درصد .
کربوهیدات 49/12 درصد
مواد معدنی 82/0 درصد .
مواد ناشناخته 84/2 درصد .
پروتئین ژله رویال از نظر اسیدهای آمینه ضروری بسیار غنی است .
اسید های آمینه ژله رویال :
اسید آسپارتیک |
والین |
ایزولوسین |
گلیسین |
اسید گلوتامیک |
آلانین |
فنیل آلانین |
هیستیدین |
لوسین |
سرین |
ترئونین |
متیونین |
لیزین |
پرولین |
لایروزین |
سیستین |
همچنین محققان ژله رویال را غنی از کلسیم ، پتاسیم ، آلومینیم ، آهن ، روی ، منگنز و همچنین مقادیر کمی مس ، کبالت ، سرب و استرمتیوم می دانند .
ویتامین های ژله رویال:
1 - ویتامین هائی که به نسیت زیاد در ژله رویال وجود دارد:
1 B ، 2 B ،3 B ،5 B ، 6 B ، 7 B 8 B ، 9 B ، 12 B
2 – ویتامین هائی که به نسبت کم در ژله رویال وجود دارند :
ویتامین A و C ، کمپلکس D و کمپلکس K ضمناً ژله رویال به واسطه داشتن ماده ای به نام 10 – hydroxyl deconoic خاصیت باکتری کشی دارد .
نحوه استخراج ، و تهیه و نگهداری ژله رویال :
ژله رویال اساساً از غدد شیری Hypopharyngeal glands ترشح میشود که در غدد سر و در زیر حلق قرار دارد . این غدد فقط در کارگرهای جوان بین سنین 3 الی 12 روز گی فعال هستند و در اثر تغذیه از گرده و نان زنبور bee bread به وجود می آید . ترشحات این غدد حاوی پروتئین ، چربی ، آب و مقداری کربوهیدرات می باشد . این غدد هم می توانند ژله رویال ملکه و هم ژله رویال کارگری تولید نمایند . گرچه غدد شیری عامل تولید ژله رویال می باشد . علاوه بر آن غدد آرواره ای یا Mandibular glands ، غدد لب پائین Labial glands ، غدد قفسه سینه Thorasis glands نیز دارای ترشحاتی هستند که برای تولید غذای لاروی مصرف می شوند . ترکیبات ژله رویال کارگر و ملکه زنبور عسل در سه روز اول اختلاف با هم ندارند ولی هر چه از سه روز اول می گذرد اختلاف بین آنها زیاد تر می شود .
روش های تولید و جمع آوری ژله رویال :
الف ) روش های طبیعی :
در کندوها و جمعیت هائی که شرایط لازم را برای تکثیر و بچه دهی دارند حجره های ملکه یا شاخون های زیادی انباشته از ژله رویال به وجود می آید و از این سلولها در روز سوم بعد از تشکیل ، ژله نسبتاً زیادی جمع آوری می شود و بعد از بسته شدن درب شاخنها به تدریج ژله حالت نسبتاً سفت ژلاتینی پیدا می کند .
در اوایط بهار در مناطق معتدله و از اوایل اسفند ماه در مناطق قشلاقی و گرمسیری جمعیتها و کلنی هائی که زنبوران کارگر جوان زیادی دارند ، اگر به هر علتی ملکه و مادر خود را از دست داده باشند ، بلافاصله اقدام به ایجاد شاخون های زیادی با ذخایر ژله رویال فرائان خواهند نمود . زیرا زنبوران کارگر جوان از روز دوم بعد از تولد تا روز ششم حداکثر میزان ژله رویال رااز طریق غدد شیری و آرواره ای ودر صورت مساعد بودن روند و جریان گرده و شهد از طبیعت ، ترشح کرده و در اختیار لاروهای ملکه ( و سایر لاروها به نسبت کمتر) زنبور عسل قرار می دهند و تولید کنندگان می توانند با قاشقک ها و سایر ابزار بعد از خراب نمودن شاخون ها ژله رویال حجره ها را جمع آوری کنند . به هر حال کندوهای قوق در موقع و زمان بچه دهی و نیز به هنگام یتیم شدن منابع تامین ژله رویال برای زنبورداران و تولید کنندگان مربوطه خواهند بود .
ب ) روش های مصنوعی :
در همه واحدهای پرورش ملکه می توان توام با تولید ملکه اقدام به تولید ژله رویال نمود . زیرا در واقع بخشی از پروسه و روند عملیاتی تولید ملکه و تولید ژله رویال مشابه می توانند باشند . بعد از سازماندهی کندوهای مادری ، لاروهای یکروزه به کندوهای پرستار ( کندوهای شروع کننده ) انتقال داده می شوند . کندوهای شروع کننده در زمان پیوند لارو باید در وضعیت و موقعیتی شبیه حالت بچه دهی کندو در حالت طبیعی باشند تا پذیرش لاروهای پیوندی با راندمان خیلی بالائی همراه باشند . روز بعد از پیوند می توان از پذیرش و یا عدم پذیرش لاروها با انجام بازدید های لازم مطلع شد . در صورت پذیرفته شدن لارو ها ته و کف حجره های پیوندی به تدریج از ژله رویال پر می شوند . در روز سوم لاروی و پیوند مقدار ژله به حداکثر می رسد که با وسایل لازم ( چه قاشقک های چوبی یا فلزی و چه با دستگاه های کنده و یا سرنگ مخصوص ) می توان ژله حجره ها را بعد از برداش و خارج کردن لاروها استحصال نمود .
لازم به ذکر است که از 90 تا 120 حجره لارو می توان در کندوهای شروع کننده به نسبت قوی و ضعیف بودن کندو ، برای جمع آوری ژله استفاده نمود . زیرا در این عملیات بیشتر مقدار ژله اندوخته شده مطرح است و نه کیفیت ملکه ها و لاروهای تولیدی ، واضح است که هر چه تعداد کندوهای پرستار شروع کننده و تعداد حجره های پیوندی بیشتر باشد مقدار تولید ژله رویال در جریان اجرای عملیات بیشتر خواهد بود . تا بعد از بسته بندی در ظروف مربوطه به بازارهای مصرف و یا محل های نگهداری حمل شوند . برای تهیه یک کیلو گرم ژله رویال به حدود 2500 سلول ملکه نیاز است . ژله های استخراج شده را پس از صاف کردن به وسیله پارچه های صافی بسیار ریز در ظروف شیشه ای در بسته ریخته و تا زمان مصرف در یخچال نگهداری می نمایند .
مشخصات کلنی های پرستار برای تولید ژله رویال:
همانطور که گفته شد برای تولید ژله رویال در سطح وسیع از طریق یکی از روشهای پرورش ملکه استفاده می شود و در پرورش ملکه نیز به هر طریق که باشد . نیاز به کلنی های پرستار می باشند . وظیفه اصلی کلنی ها پرستار ، پرستاری از لاروهای جوانی می باشد که از کندوهای مادر به آنها انتقال داده می شود . بنابر این هر چه پذیرش آنها برای سلول ملکه بیشتر باشد از نظر زنبور دار مطلوبتر خواهد بود و ژله بیشتری تولید خواهد شد .
عوامل متعددی در حصول به نتیجه ( تولید ژله رویال) موثر است .
1 - نژاد کلنی های پرستار: کندوهای محلی و بومی برای پرستاری بهتر از نژاد های اصلاح شده می باشند .
2 – سلامتی کندوهای پرستار
3 – شرایط مناسب کندو .
4 – وضعیت نسلی و تعداد زنبورهای جوان .
بهترین زمان برای پرورش ملکه در هر منطقه زماناوج پرورش نوزادان می باشد چون در این زمان زنبوران پرستار به مقدار زیاد در کلنی بوده و کلیه نیازمندی های سلول ملکه (شاخون) را برآورده می نمایند .
همچنین کلنی های تولید ژله رویال باید دارای شرایط زیر باشند :
1 – بسیار قوی و پر جمعیت بوده و اکثر جمعیت آن را زنبوران پرستار جوان تشکیل دهند .
2 – گرده به مقدار کافی در کندو و جود داشته باشد.
3 – شهد و یا عسل به مقدار کافی در اختیار کندو باشد .
4 – شرایط آب و هوائی مناسب باشد.
نگه داری و محافظت از ژله رویال :
ژله رویال در هوا باز و آفتابی بسیار ی از مواد اصلی خود را از دست می دهد . در داخل یخجال معمولی در دمای 4 تا 5 درجه سانتی گراد بالای صفر مدت زیادی می توان ژله را نگهداری نمود . ضمن اینکه ژله مواد اصلی خود را حفظ کند . به طور کلی شرایطی را که باید جهت نگهداری ژله رویال در نظر گرفت عبارتند از :
1 – ژله رویال باید در داخل شیشه های ضخیم رنگی نگهداری شود .
2 – در مقابل هوا و نور قرار نگیرد .
3 – محیط نگهداری ژله رویال مرطوب نباشد .
ژله رویال در شرایط آژمایشگاهی تا مدت 18 ماه بدون اینکه تغییری در ترکیبات و کیفیت آن به وجود آید نگهداری نموده اند و ژله نگه داری شده را باید در پرورش ملکه نیز بکار بردند و ملکه حاصله وضع نرمالی داشتند .
نگهداری ژله رویال در بعضی از کشورها به این طریق می باشد : ژله رویال در آزمایشگاه های مخصوص خیلی به آسانی بخار می شود و به این صورت آب خود را از دست می دهد ( تحت فشار و حرارت 50 درجه سانتیگراد ) محصول بدست آمده ماده ای است که می توان مدت زیادی آن را بدون آنکه تغییری در خواص و ترکیبات مواد خشک آن به وجود آمده باشد نگهداری نمود .
می توان ژله رویال را در همان حالت تازگی با عسل مخلوط نمود ( یک گرم ژله رویال + 100 گرم عسل) و در شیشه های مخصوص نگهداری نمود . مقدار ژله بدست آمده از یک حجره به یک گرم نمیرسد و حداکثر ژله رویال بدست آمده از یک حجره حدود 800 میلی گرم و میانگین در حدود 150 – 200 میلی گرم می باشد .
در صورتی که لازم باشد ژله رویال را برای مدت طولانی نگهداری نمود باید آن را در سرد خانه یا فریزر ( زیر صفر درجه سانتیگراد ) نگهداری کرد .
موارد استفاده ژله رویال و خواص داروئی و درمانی آن :
در موارد استفاده از ژله رویال به غیر از کاربرد اصلی آن در تغذیه نوزادان و ملکه زنبور عسل اختلاف نظرات زیادی وجود دارد .
آنچه مسلم است این است که ژله رویال به خاطر ترکیب شیمیائی بسیار پیچیده اش و همچنین به دلیل داشتن مقادیر بسیار قابل توجهی پروتئین ، چربی ، قندها ، ویتامین ها و مواد نا شناخته دیگر تاثیر بسیار شگفتی روی فیزولوژی و بیولوژی ملکه زنبور عسل داشته اگر چه ملکه از نظر مبداء تولید و ژنتیک با زنبورهای کارگر یکسان می باشد ولی بخاطر تغذیه از این ماده عذائی با ارزش ، کاملاً از نظر خصوصیات ظاهری و رفتاری و بیولوژی از سایر زنبورها متمایز میگردد به همین دلیل چنین به نظر می رسد که ژله رویال احتمالاً اثر مشابهی روی انسان و سایر حیوانات دارد . در زیر به پاره ای از موارد مصرف آن اشاره می شود :
1 – در تقویت قوای جنسی و افزایش میل جنسی سالیان متمادی یک موضوع جالب و بحث بر انگیز بوده است .
2 – در بعضی از کشور ها از این ماده در ساخت کرمهای زیبائی برای حفظ سلامت ظاهری و محافظت از پوست مورد استفاده قرار میگیرد .
3 – افزودن ژل رویال به جیره غذائی حشرات ، خوکچه های هندی ، موشها و دیگر جانوران آزمایشگاهی طول عمر آنها را تا 3/1 بیشتر نموده است .
4 - دکتر موور فرانسوی عقیده دارد ژله رویال داروئی عالی برای پیشگیری موقت پیری زودرس می باشد .
5 – در ساختن مواد حافظ پوست یکی از عناصر اصلی است .
6 – به علت داشتن ماده شیمیائی استیل کولین در درمان ناراحتیهای عصبی و بیماری های مربوط به فشار خون مصرف مورد مصرف قرار گرفته است .
7 – ژله رویال دارای خاصیت آنتی بیوتیکی و باکتری سیدی با طیف و عملکرد وسیعی است که می بایست مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد .
8 – در بیماری های قلب ، قلب ، عروق و رگها ، ناراحتی لوله گوارش ، ورم سرخرگها ، پارکینسون ، مداوای آنفلو آنزا ، سل و تب مالت مورد استفاده قرار گرفته و نتایج موفقیت آمیزی داشته است .
9 – استفاده از ژله رویال در صنایع دارو سازی ( به صورت آمپول های خوراکی ، تزریقی و قرص و گپسول استفاده می شود ) .
10 – استفاده از ژله رویال در صنایع آرایشی .
11 – ژله رویال برای تقوقت حافظه خواص شگفت انگیزی دارد .
پاره ای از روش های مصرف ژله رویال :
ژله رویال را هم با عسل و هم به صورت خالص می توان مصرف نمود . به علاوه ژله رویال را می توان به صورت سرم هم تزریق نمود Api serum که در این صورت نتیجه بهتری عاید خواهد شد .
ژله رویال را به صورت خالص برای کودکانی که بیش از یک سال سن دارند روزانه 30 – 20 میلیگرم نیم ساعت قبل از صبحانه با استفاده از قاشق کوچکی زیر زبانی مصرف می کنند . مدت معالجه 20 روز می باشد که پس از یک هفته فاصله دوباره باید تکرار شود . این مقدار برای افراد مسن روزانه 100 – 50 میلیگرم می باشد که روزانه دو یا سه وعده 30 دقیقه قبل از غذا باید مصرف شود . بنا به عقیده برخی از دانشمدان مصرف ژله رویال باید با وزن انسان رابطه مستقیم داشته باشد و این رابطه مقدار یک میلیگرم ژله خالص در مقابل یک کیلو وزن در روز می باشد .
به علاوه بنا به نظر یه ای چون ممکن است اسید معده در خاصیت اصلی ژله رویال اثر کند در بعضی از کشورها آنها را داخل کپسول های مخصوص قرار می دهند که این کپسول ها در داخل معده حل نمی شود و نتیجه کپسول مستقیماً وارد روده می شود و در آنجا هضم شده مستقیماً وارد خون میگردد. ژله خالص رامی توان با عسل مخلوط و بعد مصرف نمود برای این کار 100 گرم ژله رویال را با یک کیلو گرم عسل مخلوط می کنند و مخلوط را در یخچال نگهداری کرده و در مدت 8 – 12 روز بایستی مصرف گردد . ضمناً ژله رویال را به صورت مخلوط با گرده و یا مخلوط با آب نیز استفاده می شود . ژله رویال در سایر مکملهای غذائی نیز استفاده می شود استفاده از ژله رویال به عنوان یک عنصر محرک به علت داشتن ویتامین 5 B ( اسید پانتوتنیک) در بسیاری از تولیدات بهداشتی استفاده می شود . مهمترین روش مصرف ژله رویال که امروزه در بیشتر کشورهای خارجی معمول است تزریق زیر جلدی یا پوستی و با درون ماهیچهای ( عضلانی ) آن است و از طریق زیر زبانی هم مورد استفاده زیادی دارد زیرا به سرعت توسط مخاطهای زیر زبانی جذب شده و بدون گذاشتن از روده وارد جریان خون میگردد . مصرف زیر زبانی آن ، امکان جذب سریع عناصر فعال آن را بدون دخالت شیره معده فراهم میکند .
کشوره های عمده تولید کننده ژله رویال :
در مناطقی که از شرایط آب و هوائی خوبی برخوردارند میزان تولید ژله رویال بالاست . مقدار تولید ژله رویال در چین و تایوان متمرکز گردیده به طوری که در سال 1984 ژله رویال چین 400 تن در سال بوده است . جمهوری کره و هنگ کنک و بعضی از کشورهای آسیای شرقی هم تولید کننده ژله رویال هستند . سالانه در کشور ژاپن 24 تن ژل تولید میگردد و به میزان 99 تن نیز وارد می شود . قیمت عمده فروشی ژله رویال تازه 1000 تا 2500 دلار در کیلو می باشد .
فروشگاه لوازم زنبورداری جهانی واقع در شهرستان مرند استان آذربایجان شرقی یکی از مجهزترین فروشگاههای لوازم زنبورداری در منطقه شمال غرب کشور می باشد که در زمینه تولید و عرضه لوازم و تجهیزات و محصولات زنبوداری به صورت عمده و خرده فروشی با زنبوداران عزیز همکاری داشته و توانسته است با پشتکار و بروز رسانی مداوم و تهیه ملزومات زنبوداری درجه یک رضایت زنبوداران عزیز را فراهم آورد.
این فروشگاه توانسته است انواع لوازم زنبوداری تولید داخل و خارجی را برای اولین بار در سطح منطقه و کل ایران عرضه نموده و نمایندگی فروش اکثر تولید کنندگان داخلی را کسب نماید.
این فروشگاه جهت سهولت در خرید و تهیه ملزومات زنبوداری و بروز رسانی اطلاعات زنبوداران اقدام به راه اندازی کاملترین سایت زنبورعسل و فروشگاه لوازم زنبوداری نمموده است.
آدرس اینترنتی سایت زنبورعسل ایران
فروشگاه لوازم زنبوداری
آدرس :آذربایجان شرقی مرند فروشگاه لوازم زنبوداری جهانی 09144929484
سایت زنبور عسل ایران (لوازم زنبورداری جهانی) از سال 1388 با هدف ترویج و اشتراک گذاری مطالب زنبورداری توسط مدیر سایت مهندس امین جهانی از شهرستان مرند پایه گذاری گردید تا زنبورداران بتوانند در کنار هم از تجربیات یکدیگر استفاده نمایند . امید است با استفاده از مطالب ارائه شده در سایت گامی در جهت مدرنتر شدن صنعت زنبورداری برداشته باشیم.
مطالب بسیار خوب ومفید بود. ازارسال آن بسیار متشکرم.